W Światowym Dniu AIDS przypominamy - to wciąż realne zagrożenie

Zanim świat zmierzył się z pandemią COVID-19, HIV/AIDS było jedyną współczesną pandemią o tak ogromnym zasięgu. Sama skala zjawiska - liczba zakażeń i zachorowań pokazuje, że problem dotyczy całego społeczeństwa, niezależnie od wieku, orientacji czy stylu życia.

- Zakażenie wirusem HIV to problem nas wszystkich. Nie mamy gwarancji, że nie będzie nas dotyczył, jeśli nie będziemy wiedzieć, jak chronić siebie - podkreśla dr Ciupińska, Edukator Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV, pracownik naukowo-dydaktyczny Akademii Piotrkowskiej

Wirus HIV przenosi się wyłącznie trzema drogami:

Kontakt seksualny bez zabezpieczenia.

Kontakt z krwią - zarówno podczas zabiegów medycznych, jak i w życiu codziennym, przy używaniu wspólnych igieł, strzykawek, a nawet nieodpowiednio sterylizowanych narzędzi kosmetycznych czy fryzjerskich.

Z matki na dziecko w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią.

Poza organizmem człowieka HIV szybko ginie - niszczy go temperatura 60°C i środki dezynfekcyjne. Mimo to niewiedza bywa groźna.

- Jeżeli człowiek wie, jak się chronić, może pozostać niezakażony - mówi ekspertka.

Jak się chronić? Higiena i świadome wybory

1. Stały i zdrowy partner seksualny znacząco ogranicza ryzyko zakażenia.
2. Ważna jest także ostrożność w miejscach, w których dochodzi do naruszenia ciągłości skóry: gabinetach kosmetycznych, salonach tatuażu, piercingu czy fryzjerskich.
3. Przyszłe matki, badając się w ciąży, mogą całkowicie wyeliminować ryzyko zakażenia dziecka. Nawet kobieta zakażona HIV może urodzić zdrowe dziecko, jeśli pozostaje pod opieką specjalistów, a karmienie odbywa się sztucznie.

Edukacja HIV wciąż kuleje

Według dr Ciupińskiej wiedza społeczeństwa o HIV jest nadal niewystarczająca. Temat bywa niechętnie poruszany i obarczony stereotypami. W latach 80. HIV był kojarzony głównie z osobami homoseksualnymi, co stworzyło fałszywe przekonanie, że to choroba „wybranych grup”. Dzisiejsze statystyki jasno pokazują, że zakażenie może dotyczyć każdego, kto podejmuje zachowania ryzykowne.

- Idąc na zabieg kosmetyczny, można dostać coś niechcianego w prezencie, gdy gabinet nie przestrzega zasad higieny - zauważa.

Do zachowań ryzykownych należą m.in.:

1. Przygodny seks,
2. Tatuaże lub piercing wykonywane w niepewnych warunkach,
3. Używanie wspólnych igieł (np. przy narkotykach lub sterydach anabolicznych),
4. Sytuacje, w których traci się kontrolę pod wpływem substancji psychoaktywnych.

Jak edukować dzieci i młodzież o HIV?

Dzieci powinny uczyć się podstaw higieny i bezpiecznego udzielania pomocy już od najmłodszych lat. Nastolatki z kolei powinny rozumieć, jakie zachowania mogą zagrozić ich zdrowiu i planom życiowym.

Dr Ciupińska podkreśla, że drogi zakażenia HIV są zbliżone do zakażeń HBV i HCV - wirusów wywołujących wirusowe zapalenie wątroby. Co ciekawe, do zakażenia żółtaczką typu B potrzeba znacznie mniejszej ilości krwi niż w przypadku HIV, a to właśnie HIV budzi mniejszą świadomość społeczną.

Czym jest i jak przebiega zakażenie HIV?

AIDS to właściwie nie jest choroba, a zespół obniżonej odporności w wyniku wyniszczenia organizmu. Po wniknięciu wirusa do organizmu w pierwszych dniach mogą pojawić się objawy przypominające grypę - gorączka, dreszcze, osłabienie. Później HIV przechodzi w fazę utajenia. W ludzkim organizmie wirus gromadzi się m.in. w węzłach chłonnych, powoli niszcząc układ odpornościowy. Wykrycie przeciwciał jest możliwe dopiero po około trzech miesiącach - to tzw. „okienko serologiczne”. Kiedy liczba limfocytów CD4 spada do bardzo niskiego poziomu, rozwija się AIDS, czyli zespół nabytego upośledzenia odporności. Wtedy organizm nie jest w stanie walczyć z chorobami, które dla zdrowej osoby są uleczalne - np. z gruźlicą, zapaleniem płuc czy chorobami grzybiczymi.

Czy HIV można wyleczyć?

Wirusa nie da się usunąć z organizmu, ale można skutecznie hamować jego namnażanie dzięki terapii antyretrowirusowej. Leczenie jest długotrwałe, obciążające i wymaga dyscypliny (przyjmowanie mnóstwa leków w określonej konfiguracji i odstępach czasowych), jednak pozwala odsunąć rozwój AIDS nawet o wiele lat.

- Osoba zakażona żyje z wirusem do końca życia, ale może prowadzić normalne funkcjonowanie, jeśli stosuje leczenie - wyjaśnia dr Ciupińska.

Stygmatyzacja - wciąż bolesna rzeczywistość

Mimo że osoby żyjące z HIV nie zagrażają innym, wciąż spotykają się z odrzuceniem. W rozmowie z nami ekspertka przywołuje sytuacje, w których znajomi wyrzucali zastawę stołową po wizycie osoby zakażonej - z czystej niewiedzy.

Tymczasem HIV nie przenosi się przez:

1. podanie ręki,
2. Wspólne talerze czy sztućce,
3. Korzystanie z wspólnego basenu,
4. Drogę kropelkową,
5. Toaletę publiczną.

- Osoba żyjąca z HIV nie musi i nie ma powodu, by informować innych o swoim stanie zdrowia. W życiu codziennym nie stanowi ryzyka - podkreśla.

Wiedza ratuje zdrowie

Rozmowę z dr Beatą Ciupińską warto zakończyć jej najważniejszą myślą: przy braku kontaktu z zakażoną krwią lub płynami ustrojowymi nie ma możliwości zakażenia HIV. Edukacja, świadomość i odpowiedzialność są kluczem do ograniczenia pandemii, która - mimo upływu lat - wciąż jest realnym zagrożeniem.

Skuteczna profilaktyka HIV/AIDS opiera się nie tylko na wiedzy i świadomych wyborach, lecz także na regularnym testowaniu, które pozwala zadbać o własne zdrowie i bezpieczeństwo bliskich. Dlatego warto korzystać z miejsc oferujących profesjonalne wsparcie. W Łodzi działa Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny, w którym można wykonać bezpłatny i anonimowy test w kierunku HIV – znajduje się on przy ul. Piotrkowskiej 5, (I piętro, gabinet 12).. Z punktem można skontaktować się mailowo pod adresem pkd.lodz@gmail.com lub zadzwonić na Bezpłatny Telefon Zaufania (800 888 448), by uzyskać więcej informacji i wsparcie. Regularne badania to prosty krok ku zdrowiu, który może uratować życie.