Historia 25. Pułku Piechoty AK nie jest długa, bo wedle źródeł historycznych sformowanie oddziału miało miejsce 15 lipca 1944 roku, a rozformowanie i rozproszenie na mniejsze grupy datowane jest kilka miesięcy później, na 9 listopada, co oznaczało koniec jego działań wojennych. Jednak w tym czasie żołnierze 25 PP AK stoczyli niejeden bój i potyczkę z nieprzyjacielem. Niejednokrotnie siły niemieckie były nieporównywalnie większe, a do tego dysponowały podczas udokumentowanych starć czołgami, ciężkim sprzętem i niejednokrotnie były wspomagane również z powietrza. Atutem polskich żołnierzy była z kolei dobra znajomość terenów, zwłaszcza leśnych, oraz wyszkolenie i taktyka, dzięki czemu udawało się w porę wycofać. Według źródeł, pułk liczył w szczytowym momencie ponad 1200 osób. Po stronie nieprzyjaciela odnotował w czasie kilku miesięcy działalności ponad 1000 zabitych i 400 rannych, wziął także 30 jeńców. Straty własne oddziału to z pewnością 120 zabitych i co najmniej 240 rannych (takie dane udało się ustalić w źródłach historycznych).
Żołnierzy 25 PP AK upamiętniono nie tylko w Barkowicach Mokrych. Ich walki upamiętnia obelisk znajdujący się na jednym ze wzniesień między Końskimi a Sielpią Wielką w województwie świętokrzyskim, a od 1984 r. także pomnik, który odsłonięto w miejscowości Żdżary w powiecie opoczyńskim. To nie jedyne formy upamiętnienia pułku, bo 18 czerwca 2010 roku imię 25 PP AK nadano także ówczesnemu gimnazjum w Żarnowie. Była to wtedy jedyna szkoła nosząca imię 25 PP AK, a podczas uroczystości nadania szkole imienia, władzom placówki wręczono sztandar. Ufundowany przez sponsorów, a wręczony osobiście przez byłych dowódców pułku - gen. Stanisława Karlińskiego pseud. „Burza” i gen. Aleksandra Arkuszyńskiego pseud. „Maj”. Z kolei w Piotrkowie od 11 listopada 2021 r. działa Ignitorium im. 25 PP Armii Krajowej, które znajduje się na terenie lotniska przy ul. Przemysłowej. Znajdują się tu pamiątki, które eksponowano swego czasu w działającej przy klasztorze oo. Bernardynów Sali Pamięci AK, a także wiele innych pamiątek i eksponatów.
Pomnik, który można zauważyć jadąc w stronę portów „U Bosmana” i „Na Cyplu”, składa się z prostokątnego cokołu, na którym ustawiono niewysokie, złączone ze sobą skośne ścianki z przymocowanymi do nich tablicami. Po lewej stronie ułożono je w formie krzyża, a poszczególne elementy zawierają numer pułku, symbol orła, jaki wówczas zdobił żołnierskie mundury, oraz symbol Polski Walczącej. Po prawej stronie umieszczono tablicę z napisem:
Stąd 24 lipca 1944 r. rozpoczął swój chlubny szlak bojowy 25 PP AK znaczony dziesiątkami walk z niemieckim najeźdźcą.
Żołnierze Armii Krajowej
Barkowice Mokre
1994
Wokół pomnika zamontowano niewysokie ogrodzenie, a obok niego ustawiono trzy maszty flagowe. Znajduje się tu także tabliczka kierunkowa niebieskiego pieszego szlaku turystycznego, zwanego Szlakiem Rzeki Pilicy. Liczy on 121 km długości i z Barkowic Mokrych prowadzi ścieżkami leśnymi przez południowo-wschodnią granicę Rezerwatu „Lubiaszów”, a dalej kieruje się w stronę Bronisławowa. Jednak szlak sam w sobie jest na tyle ciekawy, że zasługuje na osobny artykuł.
Komentarze 7