Zmiana nastąpiła 1 września 2023 roku - od tego dnia święta stałe w Kościele greckokatolickim w Ukrainie i w Polsce obchodzone są według kalendarza gregoriańskiego.
Tłumacząc wówczas sens tej zmiany, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego abp Światosław Szewczuk wyjaśnił, że dyskusje na temat kalendarza toczyły się w Kościele greckokatolickim już na przełomie XVI i XVII w., a na początku XX stulecia pojedyncze wspólnoty za granicą zaczęły przechodzić na kalendarz gregoriański. Reforma kalendarza miała ułatwić jedność wiernych Kościoła w Ukrainie i za granicą. W Polsce biskupi Kościoła greckokatolickiego postanowili, że eparchie (odpowiedniki diecezji w Kościele Rzymskokatolickim) przejdą na kalendarz gregoriański w obchodzeniu świąt stałych równocześnie z Kościołem w Ukrainie.
U grekokatolików Boże Narodzenie obchodzone jest przez trzy dni. Podobnie jak w Kościele katolickim w Polsce poprzedza je Wigilia, która po ukraińsku nazywa się Swjat-Weczir (Święty Wieczór). Wiernych obowiązuje post - posiłki spożywane w ciągu dnia są nie tylko bezmięsne, ale też niezbyt obfite.
Wieczerzę wigilijną rozpoczyna dzielenie się prosforą, czyli chlebem wytwarzanym z mąki, wody, soli i zakwasu, który zwykle używany jest do sprawowania Eucharystii. Prosforę dzieli się na tyle kawałków, ilu jest członków rodziny. Następnie ojciec podchodzi do każdego z obecnych, składa życzenia i wręcza kawałek prosfory. W tym czasie reszta rodziny śpiewa kolędy.
Wieczerza wigilijna składa się z dwunastu bezmięsnych potraw. Na stole obowiązkowo muszą znaleźć się potrawy rybne, barszcz czerwony, popularne są także pierogi z kapustą i grzybami, kapusta z grochem i inne. Ostatnim daniem jest zazwyczaj kutia, czyli gotowana pszenica z makiem, miodem i bakaliami. Kolędy śpiewa się przez cały wieczór. W wielu domach wciąż panuje zasada, że nie podaje się kolejnej potrawy, dopóki domownicy nie zaśpiewają kolejnej kolędy
Zgodnie z tradycją na stole stawia się dodatkowe nakrycie, które symbolizuje otwartość na przybycie niespodziewanego gościa oraz pamięć o tych członkach rodziny, którzy zmarli. Grekokatolicy nie obdarowują się w Wigilię prezentami. Podobnie jak w innych Kościołach wschodnich wręczają sobie prezenty we wspomnienie św. Mikołaja. Pod wpływem kultury masowej to się zmienia i w niektórych rodzinach dzieci w Wigilię dostają prezenty. Brak skupienia na prezentach pomaga jednak skoncentrować się na tym, co w świętach jest najistotniejsze, a więc na narodzinach Jezusa i uniknąć zakupowej gorączki.
Późnym wieczorem wierni udają się do cerkwi na nabożeństwo Wielkie Powieczerze, podczas którego w świątyniach rozbrzmiewają charakterystyczne słowa: „Z nami Bóg! Rozumiejcie narody i drżyjcie, bo z nami Bóg!”, oczytywane są wersety z Księgi proroka Izajasza. W wielu cerkwiach po zakończeniu nabożeństwa dla wygody wiernych, którzy przyjeżdżają nieraz z bardzo oddalonych miejsc, odprawiane są msze św. Jest to już liturgia świąteczna, więc osoby, które w niej uczestniczą, spełniają obowiązek uczestnictwa w Eucharystii w pierwszy dzień świąt. Święta Bożego Narodzenia w Kościele greckokatolickim trwają trzy dni.
Pierwszego dnia, 25 grudnia, grekokatolicy wspominają narodzenie Jezusa w Betlejem. W drugi dzień Świąt obchody koncentrują się na Maryi i św. Józefie - to tzw. Sobór Przenajświętszej Bogurodzicy (Sobor Preswjatoji Bohorodyci). 27 grudnia Kościół greckokatolicki wspomina pierwszego męczennika św. Stefana, w Polsce zwanego Szczepanem. Choć obchody trwają trzy dni, obowiązek udziału we mszy św. wierni mają jedynie 25 i 26 grudnia. Podobnie jak w innych obrządkach chrześcijańskich Boże Narodzenie to święta rodzinne. Każdego dnia rodziny spotykają się na uroczystym posiłku. W wielu rodzinach jest to też czas składania wzajemnych wizyt.
Komentarze 0