Jak rozpoznać i leczyć zgryz krzyżowy?

Czym jest zgryz krzyżowy? Jak go rozpoznać? 

Prawidłowy zgryz umożliwia bezproblemowe jedzenie, picie i mówienie. Jest też niezbędny, jeśli zależy nam na estetyce uśmiechu. Szacunkowo ponad połowa dzieci i młodzieży przed 18. rokiem życia ma różnego rodzaju wady zgryzu. Najczęściej diagnozuje się tyłozgryz (nadmierne wychylenie szczęki do przodu), a zaraz po nim zgryz krzyżowy, określany również jako przodozgryz. 

W przypadku zgryzu krzyżowego dolne zęby zachodzą na górne, czyli zupełnie inaczej, niż przy prawidłowym zgryzie. Zęby górne są więc nieprawidłowo odchylone w kierunku podniebienia, a dolne na zewnątrz. Wada taka charakteryzuje się zwężeniem szczęki w stosunku do żuchwy – powinno być odwrotnie. Wyjaśniając w nieco inny sposób, w przypadku tej wady boczne zęby górne są wsunięte w kierunku podniebienia, a dolne rozchylone ku policzkom.  

Podejrzewając u siebie lub podopiecznego zgryz krzyżowy, jak również wszelkie inne wady zgryzu, warto możliwie najszybciej rozpocząć leczenie. Diagnostyką i leczeniem wad zgryzu zajmuje się ortodonta. Kraków jest jednym z większych miast, w którym znajdziesz placówki oferujące specjalistyczną pomoc doświadczonych lekarzy. 

Rodzaje zgryzu krzyżowego oraz ich objawy 

Zgryz krzyżowy może dotyczyć pojedynczych zębów, ich większej ilości lub nawet całego łuku. Na tej podstawie wyróżnia się:

• Zgryz krzyżowy częściowy przedni – przednie zęby dolne zachodzą na górne, co skutkuje występowaniem przerwy między jedynkami, a precyzyjniej – przesunięciem linii przyśrodkowej. Wada ta może powodować asymetrię warg, głównie boczne przesunięcie żuchwy, co wpływa również na ogólny wygląd twarzy.  
• Zgryz krzyżowy częściowy boczny – w tym przypadku boczne zęby dolne zachodzą na górne po jednej lub obu stronach. Przyczyną zwykle jest zwężenie szczęki. Jest to wada poważna, ale raczej nie wypływa na prezencję twarzy. 
• Zgryz krzyżowy całkowity – wada ta polega na zachodzeniu połowy dolnego łuku zębowego na łuk górny. Powodem najczęściej jest jednocześnie występujące rozszerzenie łuku dolnego i zwężenie górnego. W części przypadków obserwuje się przerwę między jedynkami. Jest to wada zgryzu krzyżowego, która powoduje dysproporcje twarzy, głównie zapadnięcie wargi górnej i uwypuklenie dolnej.  

Jakie są przyczyny zgryzu krzyżowego? 

Powodów rozwoju wad w obrębie narządu stomatologicznego jest wiele. Zgryz krzyżowy w części przypadków jest następstwem wad genetycznych (predyspozycji dziedzicznych) i rozwojowych, które mogą powstawać jako powikłanie np. po nieprawidłowościach w przebiegu ciąży, m.in. stosowaniem używek przez ciężarną, przyjmowaniem niektórych leków, czy przebyciem chorób infekcyjnych. 

Za zgryz krzyżowy mogą odpowiadać także niewłaściwe nawyki w dzieciństwie, jak i wieku dorosłym. Do takich należą m.in.:

• zbyt długie ssanie smoczka i picie z butelki;
• zbyt wczesne wypadnięcie zębów mlecznych, np. w wyniki próchnicy;
• systematyczne obgryzanie paznokci;
• ssanie kciuka;
• oddychanie przez usta, np. w przypadku osób ze skrzywieniem przegrody nosowej;
• przewlekłe zgrzytanie na zębach;
• ubytki zębowe, niedopasowane wypełnienia;
• braki w uzębieniu;
• urazy mechaniczne, wypadki.

Zgryz krzyżowy – na czym polega leczenie tej wady? 

Zgryz krzyżowy jest stosunkowo charakterystyczny. Niestety jest to również wada, z którą wiąże się ryzyko wielu poważnych powikłań, takich jak np.: 

• ból stawów skroniowo-żuchwowych, 
• trudności w przeżywaniu, 
• problemy z oddychaniem,
• asymetria twarzy, 
• pogorszenie jakości życia w kwestii fizycznej i emocjonalnej.

Najlepsze efekty terapeutyczne daje możliwie najwcześniej podjęte leczenie zgryzu krzyżowego. Metodami stosowanymi do leczenia tej wady są aparaty ruchome lub stałe. Ich rodzaj wybiera się w zależności od zaawansowania wady i wieku Pacjenta. W części przypadków, zwłaszcza u osób dorosłych z poważnymi zaburzeniami, stosuje się także zabiegi chirurgiczne. 

Korekta wad zgryzu wymaga czasu. Jednak zdecydowanie warto, zarówno dla poprawy komfortu jedzenia, jakości życia, jak i samozadowolenia z własnego wyglądu. Z kolei leczenie tego rodzaju zaburzeń w przypadku dzieci ma ogromny wpływ na ich prawidłowy rozwój.