Miejsce ostatniego spoczynku znalazło tu kilka tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej, którzy zginęli w czasie II wojny światowej na ziemi piotrkowskiej, radomszczańskiej, bełchatowskiej, łaskiej, wieluńskiej i w walkach o wyzwolenie Piotrkowa. Ewidencja pochowanych w tym miejscu znajduje się w magistracie…

Położony na uboczu, pod lasem rakowskim, tuż przy drodze prowadzącej do Moszczenicy cmentarz żołnierzy radzieckich z uwagi na dokonane po 1989 roku polityczne zmiany jest dziś nekropolią nieco zapomnianą, co nie znaczy jednak, że zaniedbaną. To drugi piotrkowski cmentarz wojenny. Miejsce ostatniego spoczynku znalazło tutaj m.in. 1137 żołnierzy Armii Czerwonej poległych podczas II wojny światowej i pochowanych w 252 zbiorowych mogiłach. Spośród wszystkich pochowanych zdołano zidentyfikować zaledwie 220 ciał. Ich lista znajduje się w piotrkowskim magistracie.

Od 1967 roku

Piotrkowski cmentarz żołnierzy radzieckich powstał w 1967 roku. Autorami projektu byli Stanisław Żałobny i Michał Gałkiewicz. Miejsce pod nekropolię zostało wybrane nieprzypadkowo. To tutaj w okresie hitlerowskiej okupacji, w latach 1942 – 1944 pochowano od 4 do 7 tysięcy radzieckich jeńców wojennych ze stalagów 237 i 267/z, zmarłych w egzekucjach, z głodu, wycieńczenia i na skutek chorób zakaźnych. We wspomnianym 1967 roku na ten teren przeniesiono ciała żołnierzy 3. Armii Gwardyjskiej, 4. Armii Pancernej Gwardyjskiej i 13. Armii Pancernej Gwardyjskiej, ekshumowane ze zbiorowej mogiły mieszczącej się na skwerze przy placu Kościuszki. Żołnierze ci polegli w 1945 roku w trakcie walk o wyzwolenie Piotrkowa, powiatu piotrkowskiego oraz ziemi radomszczańskiej, bełchatowskiej, łaskiej i wieluńskiej.

252 mogiły

Do nekropolii prowadzi wąska, droga leśna. 252 zbiorowe mogiły ułożone są po północnej stronie kompleksu i tworzą symetryczny prostokąt. Nad całością dominuje monumentalny pomnik, ustawiony prostopadle do mogił. Wieńczy go charakterystyczna gwiazda, u podnóża zaś znajduje się kilka płyt nagrobnych przeniesionych tu ze wspomnianego skweru przy placu Kościuszki, pośród których, na jednej widnieje obok imienia i nazwiska oraz dat (urodzenia i śmierci) zdjęcie poległego. Główną tablicą monumentu jest płyta, na której obok informacji o liczbie pochowanych w językach rosyjskim i polskim widnieje dodatkowo napis-hołd “Cześć ich pamięci”. Na płycie, która widniała w tym miejscu wcześniej, napisem wieńczącym były słowa: “Armii Radzieckiej społeczeństwo ziemi piotrkowskiej”.

Obozy jenieckie

Jak wspomnieliśmy, teren cmentarza to także miejsce pochówku jeńców sowieckich. Nad Strawą w czasie hitlerowskiej okupacji istniały oprócz getta żydowskiego także: obóz przejściowy dla jeńców radzieckich przy ulicy Wolborskiej, oddział roboczy przy ul. Wojska Polskiego i podobóz Stalagu 367 w Częstochowie. Ze względu na bezustannie panujący w nich głód oraz epidemie tyfusu i biegunki, dziennie umierało 20 osób. Ciała zmarłych, jak i rozstrzeliwanych, zakopywano na południowym krańcu lasu rakowskiego. Stąd też powojenne usytuowanie cmentarza.

Agawa