Odkrycie złóż węgla brunatnego w 1960 r. zaowocowało w 1975 r. decyzją o budowie Zagłębia Górniczo-Energetycznego „Bełchatów”, w ramach koncepcji wzrostu gospodarczego Polski, którego siłą napędową była rozbudowa przemysłu energetycznego.
W 1980 r. zaczęła się eksploatacja węgla, a w 1981 r. uruchomiono pierwszy blok energetyczny. Docelową zainstalowaną moc 4320 MW Elektrownia „Bełchatów” osiągnęła w 1988 r. W tym samym roku Kopalnia Węgla Brunatnego „Bełchatów” osiągnęła projektowaną zdolność wydobywczą 38,5 mln ton węgla brunatnego rocznie...
Ale nie ma nic darmo. W rejonie odkrywek Bełchatów i Szczerców powstał lej depresyjny o zasięgu 482 km2, stanowiący główne zagrożenie dla wód podziemnych. W efekcie wystąpiły trudności w zaopatrzeniu w wodę, przesuszenie obszaru, degradacja gleby…
Ale najgorsze są chyba wynikające z zachwiania stosunków wodnych zmiany klimatu i występujące w związku z nimi ekstremalne zjawiska pogodowe (coraz wyższe temperatury powietrza, silne nasłonecznienie, deficyt opadów).
Scenariusze klimatyczne dla Polski pokazują, że najpowszechniejszymi zjawiskami pogodowymi w najbliższym dziesięcioleciu będą fale upałów z tendencją do wydłużania czasu ich występowania. Z prognozy różnicy liczby dni suchych w roku (między okresem 2008–2018 i 2021–2050) wynika, że w Łódzkiem, głównie z powodu działalności Bełchatowa, wartość ta wzrośnie o około 16-19 dni.
Ale na tym nie koniec. Susza będąca skutkiem leja depresyjnego powoduje intensyfikację zjawisk meteorologicznych takich jak blokada opadów z chmur deszczowych oraz liczne zjawiska inwersji . Zimą inwersja powoduje występowanie gigantycznego smogu, co plasuje miasta naszego regionu w czołówce najbardziej zanieczyszczonych miast Europy!
Przewidywane zamknięcie bełchatowskiej odkrywki nie odwróci szybko wyrządzonych szkód środowisku naturalnemu. Na efekty będziemy musieli długo czekać. Kto wie, może dłużej niż pół wieku?
W wyniku ograniczania wydobycia węgla, za kilka lat mieszkańcy Bełchatowa i regionu (także Piotrkowa i Radomska) będą zagrożeni bezrobociem, problemami demograficznymi i ubóstwem.
Dostępne opracowania przewidują, że ograniczanie wydobycia węgla obniży zatrudnienie w roku 2030 w KWB i ELB o 40,4%; z 7530 do 4485 osób zatrudnionych bezpośrednio przy wydobyciu węgla i produkcji energii elektrycznej. Do liczby bezpośrednio zatrudnionych doliczyć należy pracowników w spółkach zależnych od PGE, które łącznie zatrudniają około 5 i pół tysiąca osób. Jeżeli dodatkowo uwzględnimy zatrudnienie we wszystkich firmach powiązanych z Zagłębiem Bełchatowskim (kolejnych kilka tysięcy), to wizja poważnego bezrobocia, w naszym regionie, staje się złowroga i bardzo realna.
Czy tak musi się stać?
Niestety, rozpoczęta już transformacja energetyczna (zagłębie węglowe w okolicach Konina już jest zamykane) i prognozy specjalistów nie pozostawiają złudzeń.
Na razie o nadchodzącym problemie nie mówi się głośno lub mówi się mało. Temat jest politycznie niewygodny - co oczywiste.
Jednak nie można powiedzieć, że w sprawie nie dzieje się nic. Województwo łódzkie zaliczono do jednego z sześciu regionów węglowych w Polsce, dla których przewidziano opracowanie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji.
Jako najbardziej dotknięte negatywnymi skutkami transformacji w Łódzkiem wskazano 35 gmin, które zajmują powierzchnię 3 667 km², co stanowi 20,1% obszaru województwa.
By złagodzić skutki nadchodzącej katastrofy, w dniu 14 kwietnia 2022 r. Zarząd Województwa Łódzkiego, uchwałą nr 317/23 przyjął Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Województwa oraz Prognozę Oddziaływania na Środowisko jako integralną jego część.
Czy to wystarczy, byśmy czuli się bezpieczni?
Raczej nie.
Bełchatów dał nam prąd i pracę. Zabrał zdrowie i zniszczył środowisko naturalne. Teraz, kiedy upadnie, zagraża nam po raz kolejny.
TERYTORIALNY PLAN SPRAWIEDLIWEJ TRANSFORMACJI WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
Obejmuje gminy i miasta:
Wola Krzysztoporska, Dobryszyce, Gomunice, Kamieńsk, Lgota Wielka, Ładzice, Radomsko, Czarnożyły, Konopnica,
Osjaków, Ostrówek, Wieluń, Wierzchlas, Widawa, Złoczew i miasta: Piotrków Trybunalski, Radomsko, Bełchatów.
