Za sprawą nacisków miejskich radnych z Narodowego Związku Robotniczego piotrkowskie władze ostatecznie zdecydowały się zrezygnować z tej formy dochodów w 1919 roku…

Dziś mianem rogatek nazywamy zwykle miejsca położone na granicy miasta tuż przy drogach wylotowych bądź strzeżony przejazd kolejowy. A jeszcze niespełna sto lat temu słowo rogatka oznaczało parterowy budynek usytuowany przy głównych szlakach komunikacyjnych w mieście, siedzibę lokalnych władz skarbowych, w imieniu których opłatę za wjazd i cło pobierał funkcjonariusz rogatkowy. Ten system fiskalny działał w Piotrkowie jeszcze po zakończeniu I wojny światowej. Zniesiono go dopiero uchwałą Rady Miejskiej w 1919 roku.

Z kieszeni najbiedniejszych

Zmiany w lokalnym systemie podatkowym zapoczątkowano jednak nieco wcześniej, bowiem jesienią roku poprzedniego. Wówczas w listopadzie na posiedzeniu ówczesnej Komisji Budżetowej radni miejscy po raz pierwszy opowiedzieli się za kasacją rogatek. Po raz kolejny w formie wniosku nagłego jeszcze na początku grudnia 1918 roku radni, członkowie Narodowego Związku Robotniczego, złożyli projekt uchwały o skasowaniu rogatek, a tym samym podatku będącego przeżytkiem i niemającego zastosowania w systemach demokratycznych, jak argumentowali. Dodatkowym uzasadnieniem dla zniesienia opłaty rogatkowej było zubożenie ówczesnego społeczeństwa. W czasie austriackiej okupacji Piotrkowa podczas I wojny światowej mieszkańcy miasta ponieśli nie tylko szereg strat, ale byli zmuszeni również do płacenia szeregu podatków, m.in. od artykułów żywnościowych, zapałek czy… nawet młynków do kawy. Część tych taks, zwłaszcza dotyczących żywności, nadal obowiązywała po opuszczeniu Piotrkowa przez austriackie władze. Tym samym, jak podkreślano na posiedzeniu Rady Miejskiej rozpatrującej wniosek przedstawicieli NZR, podatek ten jako municypalny, pośredni, obciążał w pierwszym rzędzie konsumenta najbiedniejszego, tworząc w jego dochodach małą acz codzienną lukę.

Z dniem 1 stycznia 1919 r.

Co ciekawe, projekt uchwały nie tylko znalazł zrozumienie wśród włodarzy miasta, ale również i ich przychylność. Rada Miejska w grudniu wspomnianego 1918 roku po uzyskaniu pozytywnej opinii z Komisji Budżetowej postanowiła z dniem 1 stycznia 1919 roku znieść rogatki w mieście. Funkcjonariusze rogatkowi z uwagi na utratę pracy otrzymali trzymiesięczne uposażenie wraz z dodatkami żywnościowymi w ramach odprawy. Ponieważ jak w sprawozdaniu na posiedzeniu Rady zaznaczył ówczesny prezydent miasta Bolesław Nowicki dochód z podatku rogatkowego wyniósł w roku 1918 ponad 163 tys. koron, zaś na utrzymanie rogatek i ich pracowników miejska kasa wydała 72 tys. koron, wynikające ze zniesienia rogatek braki w budżecie miasto będzie musiało uzupełnić innymi dochodami. Tych ostatnich zaczęto szukać w Skarbie Państwa, bowiem magistrat postanowił upomnieć się w końcu u władz w stolicy o zwrot kwot należnych miastu za kwaterunki, asenizację gmachów państwowych i utrzymywanie służb porządkowych w postaci milicji, a następnie straży obywatelskiej (z tej formacji wyłoniła się późniejsza policja). Dodatkowo Rada Miejska postanowiła powołać specjalną komisję składającą się z 5 osób, zadaniem której miało być ustalenie nowych źródeł dochodu dla kasy miasta.

Agawa