81. rocznica utworzenia Armii Krajowej

Kraj Wtorek, 14 lutego 20238
14 lutego 1942 r. funkcjonujący od później jesieni 1939 r. Związek Walki Zbrojnej przeformowany został w Armię Krajową. Wszyscy miłośnicy historii, a zwłaszcza pasjonaci dziejów II wojny światowej wiedzą, że skala działalności polskiego ruchu oporu z lat 1939-1945 osiągnęła rozmiary rzadko spotykane w okupowanej przez Niemców Europie. Z okazji kolejnej rocznicy powstania AK przypominamy artykuł dr Macieja Hubki z Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim
fot.: Archiwum Akt Nowych / Zbigniew Goliński fot.: Archiwum Akt Nowych / Zbigniew Goliński

Dziś, z perspektywy osiemdziesięciu lat od powołania Armii Krajowej, warto zatrzymać się na chwilę w zadumie nad tamtymi trudnymi czasami i ich głównymi bohaterami. A było ich tak wielu, że trudno w tak krótkiej formie wspomnieć ich wszystkich . Warto natomiast pamiętać, że Piotrków Trybunalskim w strukturach Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), a następnie Armii Krajowej (AK) był siedzibą dowództwa jednego z inspektoratów (średniego szczebla dowodzenia) w ramach Okręgu ZWZ-AK Łódź.

 

Inspektorat ZWZ-AK Piotrków Trybunalski składał się z obwodów, których siedzibami były większe miasta (z reguły powiatowe), dzięki czemu w „piotrkowskiej orbicie” znajdowały się Obwody ZWZ-AK: Tomaszów Mazowiecki, Radomsko (do 1942 r.), Opoczno (od kwietnia 1942 r.), Rawa Mazowiecka (od marca 1942 r.), Koluszki (1944 r.) oraz Obwód ZWZ-AK Piotrków Trybunalski.

 

Od 1944 r. po kolejnej reorganizacji struktur na bazie inspektoratu sformowano Podokręg AK Piotrków Trybunalski. Warto zaznaczyć, że we wszystkich komórkach i szczeblach dowodzenia na omawianym terenie zaangażowanych były tysiące konspiratorów w różnym wieku i doświadczeniu – lecz o wspólnym celu i ideałach. Według danych z końca 1944 r., w piotrkowskiej konspiracji działało łącznie ponad 10 tysięcy osób.

 

mat.: skany z dokumentów konspiracyjnych z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim 


Już w pierwszych tygodniach okupacji zarówno w Piotrkowie Trybunalskim, jak i na terenach przyszłych sąsiednich obwodów, powstawały liczne choć niewielkie kadrowo organizacje konspiracyjne. Ich założycielami i pierwszymi członkami ruchu oporu byli żołnierze i oficerowie Wojska Polskiego, urzędnicy państwowi, młodzież szkolna i harcerze.

 

Do silnych bodźców rozwoju tych komórek zaliczyć można m.in. działający na ziemi opoczyńskiej Oddział Wydzielony Wojska Polskiego mjr. Henryka Dobrzańskiego ps. „Hubal”, wokół którego powstała cała sieć placówek wspierających Hubalczyków materiałowo i informacyjnie (tj. służąc informacjami o działalności sił okupacyjnych).

 

Inny ciekawy przykład to polska placówka wywiadowcza przy niemieckim dowództwie w Spale. Polski personel pomocniczy obsługujący ulokowane w spalskiej rezydencji dowództwo Wehrmachtu, wykradał odpisy rozkazów i meldunków, zdobywając tym samym cenne dane wywiadowcze. Niestety placówka ta szybko została rozbita, a jej członkowie i członkinie za patriotyzm zapłacili najwyższą cenę.

 

mat.: skany z dokumentów konspiracyjnych z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim


Na terenie Inspektoratu ZWZ-AK Piotrków Trybunalski funkcjonowały również liczne „placówki lotnicze” – przyjmujące zrzuty ze wsparciem materiałowych, a także polskich skoczków – m.in. „Cichociemnych”, z których jeden kpt. Teodor Hoffman ps. „Bugaj” po ujęciu przez Niemców został w brawurowej akcji odbity ze szpitala w Piotrkowie Trybunalskim.

 

Ukoronowaniem wysiłku organizacyjnego i bojowego inspektoratu było sformowanie 25 Pułku Piechoty Armii Krajowej, zwanego „Pułkiem Ziemi Piotrkowsko-Opoczyńskiej”. Jego szlak bojowy latem i jesienią 1944 r. oraz licznie toczone walki z oddziałami niemieckimi, zapisały się w mocnymi akcentami w lokalnej świadomości, czego przykładem są między innymi corocznie organizowane obchody upamiętniające bój pod Stefanowem (26.09.1944 r.).

 

mat.: skany z dokumentów konspiracyjnych z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim

 


Do niezwykle ciekawych pamiątek po działalności Armii Krajowej w naszym regionie niewątpliwie należą materiały archiwalne – autentyczne świadectwa historii, wytworzone przez kancelarie konspiracyjne struktur ZWZ-AK w naszym regionie. Przechowywane w zasobie Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim – mimo iż stosunkowo nielicznie zachowane, są niezwykle cennym źródłem wiedzy o tamtych czasach i ich bohaterach. W dokumentach tych odnaleźć można na przykład cenne raporty o sytuacji społeczno-politycznej w regionie, wykazy stanów osobowych poszczególnych struktur, zestawienia dotyczące uzbrojenia, a nawet instrukcję posługiwania się szyfrem opartym o tablicę „ROA-1”, na podstawie której piotrkowscy archiwiści prowadzą dziś warsztaty historyczno-archiwalne.

 


Armia Krajowa powołana została ponad osiem dekad temu, a dziś – zachęcamy wszystkich do poznawania historii, zwłaszcza za pośrednictwem źródeł archiwalnych.

 

autor: dr Maciej Hubka, Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim.

 

POLECAMY


Zainteresował temat?

12

2


Komentarze (8)

Zaloguj się: FacebookGoogleKonto ePiotrkow.pl
loading
Portal epiotrkow.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść wypowiedzi zamieszczanych przez użytkowników. Osoby komentujące czynią to na swoją odpowiedzialność karną lub cywilną.

edson arantes ~edson arantes (Gość)16.02.2022 12:15

220 tyś. trupów i Warszawa zniszczona doszczętnie. To trzeba pamiętać.

108


Ogólnie lipa. ~Ogólnie lipa. (Gość)14.02.2023 20:57

AK to był dziwny twór. Kilkusettysieczna armia konspiracyjna, która nie odegrała, żadnej istotnej roli. Owszem zabito ok 5 tys Niemców preez 5 lat. I przyczyniła się do śmierci 200 tys warszawiaków, wywołujac powstanie, które nie miało szans na wygraną.

02


Adam Ślązak Adam Ślązakranga14.02.2023 18:57

Dziś Piotrkowski Klub Konfederacji uczcił rocznicę powołania Armii Krajowej, złożeniem kwiatów pod Pomnikiem Nieznanego Żołnierza i tablicą upamiętniającą Stefana Roweckiego.

20


Mieszkaniec Bugaja ~Mieszkaniec Bugaja (Gość)14.02.2023 14:26

Dlaczego nikt nie pamięta o młodych ludziach z ZWZ rozstrzelanych w lesie Wolborskim w czerwcu 1940.Wstyd.

40


JD ~JD (Gość)14.02.2023 08:43

Na pewno walczyli o Polskę wolną, praworządną i sprawiedliwą ale nie o taką jaka jest dzisiaj!

55


97-300 97-300ranga15.02.2022 21:15

Wieczna Cześć i Chwała Bohaterom !

195


!!! ~!!! (Gość)14.02.2022 22:50

Szacunek i chwała dla AK.

235


reklama

Materiał KWW Z SERCEM DLA PIOTRKOWA

reklama

Społeczność

Doceniamy za wyłączenie AdBlocka na naszym portalu. Postaramy się, aby reklamy nie zakłócały przeglądania strony. Jeśli jakaś reklama lub umiejscowienie jej spowoduje dyskomfort prosimy, poinformuj nas o tym!

Życzymy miłego przeglądania naszej strony!

zamknij komunikat