Przeszłość

Inicjatorem powstania Muzeum w Piotrkowie był Michał Rawita-Witanowski – prezes utworzonego w maju 1908 roku piotrkowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Do prac nad realizacją planów przystąpiono dopiero w roku kolejnym. Pierwsza wystawa została udostępniona zwiedzającym 14 stycznia 1910 r. Wówczas zbiory znajdowały się w budynku przy ul. Wojska Polskiego 75, gdzie obecnie mieści się Pogotowie Opiekuńcze. Po przejęciu zamku przez PTK we wrześniu 1918 roku i wykonaniu koniecznych remontów zbiory zostały tam przeniesione, a od roku 1922 do aż wybuchu II wojny światowej budynek udostępniany był zwiedzającym.
Do najistotniejszych wydarzeń w historii Muzeum dyrektor Gąsior zalicza przede wszystkim sam fakt powstania placówki. – Kolejnym ważnym etapem w historii był remont zamku, otwarcie wnętrz zamkowych i wystaw muzealnych w październiku 1922 roku. Niewątpliwie nie należy zapominać o sytuacji, która miała miejsce z chwilą wybuchu drugiej wojny, we wrześniu 1939. Wówczas Michał Rawita-Witanowski wraz z pozostałymi członkami PTK osobiście zadbali o przechowanie zbiorów muzealnych.

Tuż po wojnie, bo już w maju 1945 roku specjalnie powołana komisja działaczy PTK przystąpiła do spisu zbiorów. Stwierdzono zaginięcie kilkudziesięciu przedmiotów z działów sztuki, historii i numizmatyki. Do tej pory nie odnaleziono również sztandaru z powstania styczniowego – opowiada dyrektor Gąsior. - Według informacji, które przekazał mi uczeń i współpracownik założyciela muzeum – Tadeusz Nowakowski, sztandar zniknął w 1942 roku. Istnieją podejrzenia, że został schowany przez samego Michała Rawitę-Witanowskiego, który umierając w 1943 roku, zabrał jego tajemnicę do grobu. Być może jeszcze kiedyś się odnajdzie, na co liczymy, bo to bardzo cenny eksponat.

Teraźniejszość

- Od 1970 roku do dzisiaj Muzeum udostępniane jest bez przerw. Z ilości 7 tys. egzemplarzy w 1970 r. dorobiliśmy się do tej pory ponad 17 tys. eksponatów. Mamy bogate zbiory działów: historii militariów, sztuki, numizmatyki oraz dział archeologii, który od wielu lat prowadzi również badania w regionie.
- Każdy przedmiot jest dla Muzeum cenny. Każdy z nich ma swoją historię i każdy ma swoją wartość. Można mówić o najcenniejszych kolekcjach. A są nimi: zbiór obrazów i militariów oraz kolekcja numizmatyki. Staramy się nabywać kolejne eksponaty w rozmaity sposób. Pierwszy z nich to droga badań i poszukiwań. Drugi, ze względu na brak środków finansowych - trudniejszy, to zakupy. Kolejnym źródłem nowych muzealnych eksponatów są dary i przekazy – opowiada dyrektor.
- Osobiście najbardziej cenię sobie obraz pochodzący z początków osiemnastego wieku z wizerunkiem miasta Piotrkowa pod postacią kobiety. Został on wykonany w pierwszej połowie XVIII w. na zamówienie ojców jezuitów.
Od 1999 roku Muzeum przestało być własnością Skarbu Państwa, a opiekę nad nim przejął piotrkowski samorząd. – Mamy wiele planów na przyszłość. Największym marzeniem byłoby pozyskanie dodatkowych pomieszczeń muzealnych, np. w siedzibie zabytkowego budynku Kolegium Pijarów, czyli dawnego więzienia. Obecnie staramy się pozyskiwać eksponaty, opracowywać je, inwentaryzować. Oczywiście organizujemy wystawy. Oprócz tych stałych mamy w tej chwili trzy wystawy czasowe. Jedną z nich jest ekspozycja zatytułowana „Skąd nasz ród” ukazująca wczesne średniowiecze w krainie między Wisłą, Pilicą a Kamienną. Wystawa ta pochodzi ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu i ze zbiorów własnych. Druga wystawa - “Legiony w Piotrkowie” zorganizowana została z okazji 90. rocznicy odzyskania niepodległości. Prezentujemy również wystawę pt. “Zamki na ziemiach Ukrainy i Polski”, której ekspozycja już się kończy.

- Jak w przypadku każdej podobnej instytucji, większość muzeów wybiera pewien okres, w którym świętuje jubileusz. Same obchody 100-lecia chcemy prowadzić od maja 2009 aż do 14 stycznia 2010 roku, czyli do dnia, w którym równo wiek temu otwarto pierwszą wystawę muzealną w Piotrkowie. Wstępem do obchodów będą czterdzieste “Dni Muzyki Kameralnej”, które rozpoczną się w połowie kwietnia. 6 maja chcemy otworzyć wystawę prezentującą dzieje i zbiory Muzeum w Piotrkowie. Jeżeli środki finansowe pozwolą, mamy w tym czasie również nadzieję na wydruk opracowania poświęconego bezpośrednio jubileuszowi, które zostanie zaprezentowane na sesji popularnonaukowej. Odbędzie się również wystawa poświęcona zbiorom muzealnym zgromadzonym w czasie ostatnich dwudziestu lat. Dodatkowo w czerwcu chcemy zaprezentować dziewiętnastowieczne wyroby srebra z wytwórni warszawskiej, pochodzące ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Również w czerwcu mamy zamiar zorganizować wystawę oraz sesję naukową poświęconą Kazimierzowi Stronczyńskiemu – jednemu z najsłynniejszych piotrkowian. We wrześniu przypomnimy również 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Nie są to wszystkie planowane w czasie jubileuszowych obchodów wystawy.

Muzeum można zwiedzać właściwie przez cały tydzień. - Tradycyjnie w poniedziałki placówka jest nieczynna, jednak czasami, zwłaszcza dla grup szkolnych, robimy wyjątki. Co roku liczba zwiedzających jest podobna. W minionym wyniosła nieco ponad 21 tys. osób. Nie jest to dużo, ale nie możemy narzekać. Z moich obserwacji wynika, że są to, mimo wszystko, osoby związane ze środowiskiem tzw. okołomuzealnym, czyli takie, które przekonały się, że jednak warto nas odwiedzać - dodaje dyrektor.