Od 10 lat Polacy obchodzą Święto Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Tego dnia biało-czerwony prostokąt można praktycznie spotkać wszędzie, nie tylko na frontach urzędów, szkół czy innych instytucji. Flagę wywieszają zarówno właściciele domów jednorodzinnych, jak i dozorcy budynków wielorodzinnych. Jednak czy nawet w dniu święta naszego narodowego sztandaru zastanawiamy się choć przez chwilę czym jest flaga, jaki jest rodowód tej, o której Gałczyński pisał: czerwona jak puchar wina, biała jak śnieżna lawina, najukochańsza, najmilsza biało-czerwona…
Święto państwowe, czy narodowe, a być może święto niepaństwowe?
Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, że tak naprawdę w polskim prawie nie istnieje definicja święta państwowego czy narodowego, a za takowe traktuje się niekoniecznie dni ustawowe wolne od pracy, podczas których obchodzimy uroczyste rocznice ważnych wydarzeń dla państwa polskiego, jego kultury i tradycji. Takim świętem jest 2 maja – Święto Flagi – przypomina Najwyższa Izba Kontroli.
Flaga
Flaga to zwykły płat tkaniny umocowany na drzewcu lub lince i osadzony w uchwycie bądź maszcie. Ten płat tkaniny jest określonego kształtu, barwy, może zawierać pewne wizerunki, symbole czy godła. Pojawia się pytanie, co takiego zmienia ten płat tkaniny w symbol narodowy, bo zapewne nie ustawa? Ustawa tylko sankcjonuje istniejący stan prawny. Flaga to my! Flaga symbolizuje nasze dziedzictwo, kulturę i tradycję i zachowuje naszą świadomość narodową, państwową. Od tej pory już nie mówimy o zwykłym płacie tkaniny tylko o symbolu narodowym!
Historia flagi
Genezę współczesnej flagi należy upatrywać w średniowieczu i bezpośrednio wiązać z kolorami herbu rodu królewskiego Piastów (biały orzeł na czerwonym tle) i z chorągwią z czasów panowania Jagiellonów. Jan Długosz tak opisywał „chorągiew z orłem białym, z rozciągniętymi skrzydłami, dziobem rozwartym z koroną na głowie na czerwonym tle”.
W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów za „flagę państwową” traktowano sztandar składający się z 3 pasów (czerwony, biały, czerwony) z czterodzielnym herbem o czerwonym tle z dwoma polami: Orłem w koronie i z wizerunkiem Pogoni. Na tarczy sercowej znajdował się herb rodowy monarchy. Pod koniec XVIII wieku, tuż po uchwaleniu Konstytucji 3 Maja, w pierwszą rocznicę obchodów w 1792, uznano barwy biało – czerwone za barwy narodowe. Kobiet nosiły białe suknie przepasana czerwoną wstęga, a mężczyźni ozdabiali się szarfami.
Barwy biało-czerwone utrzymały się także w trakcie trwania Księstwa Warszawskiego. Namiastka państwa polskiego utworzona przez cara Aleksandra I, pozwoliła sejmowi Królestwa Polskiego w 1831 roku (podczas powstania listopadowego) uznać kokardę biało – czerwoną za kokardę narodową (kolor biały od herbu Królestwa Polskiego, kolor czerwony od herbu Wielkiego Księstwa Litewskiego).
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, uchwałą sejmu z 1 sierpnia 1919 uznano barwy białą i czerwoną w podłużnych pasach równoległych (biały górny, czerwony – dolny) za barwy Rzeczypospolitej Polski. Od 1919 ustawa ta była kilkakrotnie nowelizowana, a jej główne zmiany dotyczyły szczegółowego określania koloru czerwonego od karmazynu po cynober (1927, 1955, 1980). Flaga ustanowiona 95 lat temu jest oficjalnym symbolem państwa.
Flaga współcześnie
Zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1980 roku współczesna flaga państwowa to prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej umieszczony na maszcie. Barwami państwa są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Za flagę państwową uważa się także flagę z umieszczonym pośrodku białego pasa godłem Rzeczypospolitej.
Święto flagi w Polsce
15 października 2003 roku, do Sejmu wpłynął wniosek poselski ustawiający 2 maja także Dzień Flagi RP. Dzień ten był szczególnie ważny dla historii Polaków, bowiem łączył dwa ważne święta: 1 maja – Święto Pracy (obchodzony na ziemiach polskich od 1890) i 3 maja – Święto Konstytucji 3 Maja (obchodzony od 1792 roku).
2 maja to także Światowy Dzień Polonii, jak i pamięć o pokonaniu hitlerowskich Niemiec – tego dnia w 1945 roku Polacy w Berlinie umieścili polską flagę na Kolumnie Zwycięstwa i tego dnia w latach komunizmu nakazywano ściągać flagi, tak aby nie obchodzić uroczystości związanych z uchwaleniem pierwszej polskiej i europejskiej konstytucji, a drugiej na świecie. Sejm RP, ustawą 20 lutego 2004 roku ustanowił 2 maja Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej jako święto państwowe.
Choć dzień 2 maja nie jest dniem wolnym od pracy, to w tym ferworze nie ściągajmy flag z naszych domów, pozostawmy ją na znak naszego patriotyzmu i dumy narodowej.
Agawa, Tomasz Kruz
Foto: Tomasz Zygier
