Odkrywamy znane i nieznane – Cmentarz żydowski w Rozprzy

Region Niedziela, 25 września 20225
Cmentarze żydowskie w regionie nie były oszczędzane przez historię. Niszczone nie tylko przez okupantów, ale też przez zapomnienie. Dlatego ich odnowa na przestrzeni ostatnich lat to jedyna szansa, by ocalić od zapomnienia istotny element historii wielu miast, miasteczek i wsi. Jednym z takich uratowanych żydowskich miejsc pochówku jest cmentarz w Rozprzy.
fot. rozprza.pl fot. rozprza.pl

Wspomniany cmentarz (zwany w tych stronach "kierchowem") znajduje się około 900 m na południowy wschód od centrum Rozprzy. Niemal sąsiaduje z cmentarzem katolickim. Znajduje się na działce w kształcie zbliżonym do trapezu. Od strony wschodniej widoczna jest podmokła i porośnięta krzakami polna droga, która przed wojną prowadziła do cmentarza.

 

Według niepotwierdzonych danych publikowanych na stronie gminy, nekropolia ta powstała w 1677 r. Początkowo chowano na niej także żydowskich mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego. W latach II wojny światowej cmentarz uległ daleko posuniętej dewastacji. Niestety w latach późniejszych proces ten nadal postępował. Jak podaje lokalny historyk, na polecenie Niemców macewy zostały wyrwane z ziemi i wykorzystane do utwardzania podłóg w stajniach i oborach. Z relacji świadków wynika, że po zakończeniu wojny na cmentarzu znajdowała się pewna liczba nagrobków, które stopniowo były wywożone i używane jako wypełnienia fundamentów i materiał na tarcze szlifierskie. W ciągu kolejnych dekad niemal wszystkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W jego obrębie można było odnaleźć jedynie pojedyncze fragmenty rozbitych nagrobków (w większości betonowe podstawy wyłamanych macew).

 

Jesienią 2013 r. miejscowi społecznicy odkopali i ustawili w pionie macewę Rojzy Lei Prager. W październiku i listopadzie 2014 r. z inicjatywy Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozprzy oraz Jonny'ego Danielsa z organizacji Projekt "Matzeva" na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe. Uczestniczyli w nich członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozprzy, mieszkańcy Rozprzy i okolicznych miejscowości oraz grupa związanych z Projektem "Matzeva" wolontariuszy z Warszawy.

 

Odkopano około 20 nagrobków lub ich fragmentów, płytko zalegających pod warstwą darni. Dane osobowe lub daty zgonu udało się odczytać z ośmiu z nich:

 

1. Icchak Różycki syn Elchanana Efraima ha-Lewi, zm. 16 szewat 5693 r. (12.02.1933 r.),
2. Rojza Lea Prager córka Jakowa Jehudy i Rebeki z rodziny Winter, żona Jakowa, zmarła w Gorzkowicach, zm. 26 marcheszwan 5690 r. (29.11.1929 r.),
3. Baruch Efraim syn Meira, zm. 27 adar 5668 r. (29.02.1908 r.).
4. Josef Jakubowicz z Gorzkowic, brak daty zgonu,
5. brak danych osobowych, zm. [..] cheszwan 5570 r. (październik/listopad 1809 r.),
6. Sura (?) córka Zewa Wolfa, zm. 9 nisan 5573 r. (09.04.1813 r.),
7. Icchak Szmuel syn Eli, zm. 29 tewet 5661 r. (20.01.1901 r.),
8. Josef syn Aleksandra, brak daty zgonu.

Cześć odnalezionych nagrobków to typowe macewy w formie pionowych płyt z piaskowca, prostokątnych lub zamkniętych łukiem półkolistym, z wyodrębnioną płyciną inskrypcyjną i naczółkiem. Na cmentarzu widoczne są też betonowe obudowy, w formie postumentów pod nagrobki lub cokołów otaczających groby.

 

Inskrypcje na macewach sporządzono w języku hebrajskim, z uwzględnieniem imion w języku jidysz (np. Wolf). Do wykonania inskrypcji stosowano w większości technikę napisu wklęsłego, na kilku macewach widoczne są napisy wypukłe. W zwieńczeniach części macew wyryto symbole charakterystyczne dla żydowskiej sztuki sepulkralnej: dzbany, misy, książki, szafy z książkami, lwy, jelenie. Ze względu na bardzo dobrze zachowaną - unikalną w skali kraju - polichromię na szczególną uwagę zasługuje nagrobek Icchaka syna Elchanana Efraima ha-Lewi Różyckiego.

POLECAMY


Zainteresował temat?

1

2


Komentarze (5)

Zaloguj się: FacebookGoogleKonto ePiotrkow.pl
loading
Portal epiotrkow.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść wypowiedzi zamieszczanych przez użytkowników. Osoby komentujące czynią to na swoją odpowiedzialność karną lub cywilną.

Kirkuttocmentarzwidi ~Kirkuttocmentarzwidi (Gość)25.09.2022 20:37

To jeszcze jeden dowód na to że, lewicowe ideologie - narodowy socjalizm, zwany również nazizmem oraz komunizm, w wersji bolszewickiej, sowieckiej i marksistowsko-leninowskiej są barbarzyńskie i antycywulizacyjne. W latach 1939 - 1945 niemieccy narodowi socjaliści niszczyli systemowo żydowskie budynki, świątynie i cmentarze. Po 1945 to komuniści pozwalali i przymykali oczy na niszczenie pozostałości po żydowskiej kulturze i narodzie. O ile dobrze byłem informowany macewy z piotrkowskiego kirkutu i okolic posłużyły do wybudowania basenu za miejskim stadionem "Concordia". W okolicach cach lat siedemdziesiątych ktoś w końcu zareagował i basen zamknięto oraz zlikwidowano. I jest tak do dziś. Co z tymi macewami się stało? Nie wiadomo. Być może je wyciągnięto i przeniesiono z powrotem na kirkut, a być może są tam nadal zasypane. Czy ktoś się zajmie rozwiązaniem tej zagadki i okropieństwa z lat panowania komuny w Polsce. Pewnie płonna nadzieja? Pozdrawiam.

10


Powiewdziejów ~Powiewdziejów (Gość)25.09.2022 09:19

Chyba już po 30 latach po obaleniu pierwszej komuny sowieckiej nie powinno być ulicy polskojęzycznego wielkiego działacza bolszewickiego i sowieckiego tow. gen. Świerczewskiego. Zamordowanego, no właśnie przez kogo? Przez ukraińskich partyzantów z UPA, czy przez własnych towarzyszy radzieckich albo polskojęzycznych, w ramach partyjnych rozgrywek? Gdzie władze i mieszkańcy Rozprzy są, w jakim kraju żyją i w jakim czasie? Chyba tam stanął, czas oczywiście.

13


97-300 97-300ranga25.09.2022 10:20

Nie wierzę ,ulica Świerczewskiego , tego bandyty ?

20


reklama

Materiał KWW Z SERCEM DLA PIOTRKOWA

reklama

Społeczność

Doceniamy za wyłączenie AdBlocka na naszym portalu. Postaramy się, aby reklamy nie zakłócały przeglądania strony. Jeśli jakaś reklama lub umiejscowienie jej spowoduje dyskomfort prosimy, poinformuj nas o tym!

Życzymy miłego przeglądania naszej strony!

zamknij komunikat