Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie to najstarsza oficyna wydawnicza w Polsce.

Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego to najstarsza oficyna wydawnicza w Polsce. I choć może wydawać się to niewiarygodne powstała dzięki rodzinie drukarzy, której założyciel pochodził z Piotrkowa. Dziś drukarnia ta uznawana jest za jedną z najbardziej zasłużonych dla rozwoju polskiej nauki i kultury. Collegium Maius jednak nigdy nie stałoby się jej właścicielem, gdyby nie hojność Stanisława Teodora Piotrkowczyka, wnuka Andrzeja Piotrkowczyka, urodzonego w Piotrkowie księgarza i drukarza.

Najsłynniejszy drukarz z Piotrkowa

Mimo iż drukarnię, a właściwie warsztat drukarski, w 1674 roku Akademii Krakowskiej przekazał Stanisław Teodor, to w tym przypadku nie można nie wspomnieć o jego dziadku Andrzeju. To on właśnie stworzył drukarnię, która nie tylko prężnie działała przez sto lat, ale również otrzymała wyłączność na druk konstytucji sejmowych na cały kraj. Jako królewski typograf i serwitor był również Piotrkowczyk jedynym i największym w Polsce wydawcą ksiąg liturgicznych. Dzięki swej przedsiębiorczości, umiejętnościom i uporowi ze zwykłego wędrownego księgarza Andrzej Piotrkowczyk w ciągu kilkunastu lat stał się jednym z najbardziej szanowanych i cenionych polskich drukarzy epoki odrodzenia. Jego dzieje współczesnym mogą przywodzić na myśl american dream, tyle tylko, że pochodzącemu z Piotrkowa drukarzowi spełnił się on ponad czterysta lat temu w Krakowie.

Od wędrownego księgarza do królewskiego typografa

Protoplasta drukarskiego rodu Piotrkowczyków urodził się około 1550 roku w mieszczańskiej rodzinie w Piotrkowie. Był synem niejakiego Piotra Byka. Przydomek Piotrkowczyk, który z czasem stał się jego nazwiskiem, przyjął prawdopodobnie po to, by odróżnić się od innych działających w Krakowie typografów. Swoją pracę rozpoczynał jako wędrowny księgarz. Do Krakowa, ówczesnej stolicy Polski, przybył w 1574 roku. Dwa lata później otworzył własny warsztat drukarski i odlewnię czcionek. Jak podają w „Albumie Polskim” Andrzej Nowak i Dariusz Osowski w trosce o estetykę swych druków Piotrkowczyk wykupił wiele wartościowych drewnianych klocków drzeworytowych pochodzących z drukarń Hallera, Unglera, Łazarza, Szarffenberga i Wierzbięty. Dodatkowo piotrkowianin jako jeden z pierwszych drukarzy w kraju wyposażył swój warsztat w miedzioryt i wczesnobarokowe motywy rysunkowe. W Krakowie uchodził za rzemieślnika niezwykle sumiennego i dokładnego.

Książki, które wychodziły spod pras w jego warsztacie, ulokowanym przy ulicy Stolarskiej na terenie należącym do kościoła św. Trójcy, odznaczały się nie tylko pięknym ozdobnym drukiem, ale również wyjątkową, jak na owe czasy, poprawnością językową. Raz przyjęte zasady pisowni były później konsekwentnie stosowane, nie tylko w drukach oficyny, ale również we wszystkich przedrukach. Właśnie ten wysoki poziom warsztatu Piotrkowczyka w dużym stopniu przyczynił się do uzyskania przez jego właściciela w 1608 roku z rąk Zygmunta III Wazy tytułu królewskiego typografa i serwitora. Dodatkowo monarcha obdarzył piotrkowianina przywilejem na druk konstytucji sejmowych. Przywilej ten, jak można przeczytać w publikacjach poświęconych krakowskim drukarniom z XV i XVI wieku, zabraniał innym drukarzom dokonywania przedruków prac Piotrkowczyka. Ponadto piotrkowianin korzystał dodatkowo jeszcze z uprawnień na druk i sprzedaż poszczególnych publikacji.