To było jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach polskiego międzywojennego lotnictwa. W 28 lutego 1933 roku z Jabłonnej pod Warszawą, z lotniska stacjonującego tam II Batalionu Aeronautycznego, do jednego z pierwszych, polskich lotów do stratosfery wystartował balon kulisty „Polonia” z porucznikiem Zbigniewem Burzyńskim i porucznikiem Franciszkiem Hynkiem. Balon po osiągnięciu pułapu 10 km (podawana jest również wysokość 9762 m) nad ziemią przerwał lot i wylądował na polach pod Piotrkowem, dokładnie na południowo-zachodnich terenach pod miastem. Przyczyną przyspieszonego lądowania były odmrożenia nóg jakich doznali lotnicy w tych warstwach atmosfery ziemskiej. Obaj spod Piotrkowa zostali przewiezieni do Warszawy, gdzie przez kilka tygodni byli hospitalizowani w szpitalu Ujazdowskim.
Rezultaty naukowe tego brawurowego lotu zostaną opracowane (…) przez specjalną komisję, a przede wszystkim przez Państwowy Instytut Meteorologiczny – donosił w jednym z wydań ówczesny tygodnik „Światowid”. Dzielnym lotnikom, którzy rozsławili imię Polski należy się uznanie od całego społeczeństwa. Czyn ich przejdzie do historii, jako ważny etap w dziejach rozwoju naszego lotnictwa.
Polonia
Balon, na którym Burzyński i Hynek dokonali swego wyczynu, jak wspomnieliśmy nosił miano „Polonia” (później znany pod nazwą „Toruń”) i był balonem kulistym. Został zaprojektowany do startu w słynnych zawodach o Puchar Gordona Bennetta. Balon o oznaczeniu SP-AHW, TYP -JP-2GP, o pojemności nominalnej 2.200m3 był własnością ARP i został zarejestrowany w 1932 roku jako Polonia, a następnie jako Toruń. Wyrejestrowany w październiku 1933 roku.
Duet Burzński Hynek
Dwaj śmiałkowie por. Zbigniew Burzyński (1902-1971) i por. Franciszek Hynek (1897-1958) należeli do jednych z najważniejszych postaci w historii polskiego lotnictwa. Pierwszy z nich był nie tylko pilotem, ale również i konstruktorem oraz pionierem sportów balonowych w Polsce, rekordzistą świata i dwukrotnym zdobywcą pucharu Gordona Bennetta. Jego związki z baloniarstwem rozpoczęły się od Oficerskiej Szkoły Aeronautyki w Toruniu. Następnie kolejno były pierwsze loty sterowcem i balonem wolnym, awans na stopień porucznika oraz staż w zakładach balonowych we Francji. Kolejne lata to awans na stopień kapitana, rekordy świata w wysokości lotu i praca na rzecz rozwoju polskiego lotnictwa, m.in. uruchomień pierwszego w kraju zakładu produkującego powłoki balonowe w Legionowie czy budowa pierwszego polskiego balonu na uwięzi i balonu wolnego. Jego znajomość z Franciszkiem Hynkiem zaowocowała m.in. pierwszym lotem do stratosfery, pierwszy puchar Gordona Bennetta. Przed wybuchem wojny został wyznaczony na pilota lotu stratosferycznego balonem „Gwiazda Polski”, który ostatecznie nie doszedł do skutku. W czasie wojny początkowo jako dowódca kompanii balonów obserwacyjnych, następnie do 1 kwietnia 1945 roku w niewoli niemieckiej. Po zakończeniu wojny i ukończeniu Politechniki Warszawskiej i uzyskaniu dyplomu inżyniera mechanika specjalności balonowej pracował na tej uczelni jako starszy asystent i konstruktor w Katedrze Budowy Lotnisk.
Z kolei Franciszek Hynek, podobnie jak Burzyński był dwukrotnym zdobywcą pucharu Gordona Bennetta, także absolwentem Oficerskiej Szkoły Aeronautyki w Toruniu. Od 1926 roku do wybuchu II wojny światowej pełnił służbę w II Batalionie Balonowym w Legionowie. W okresie okupacji hitlerowskiej był komendantem pułku Warszawa-Północ, członkiem ZWZ i AK, po aresztowaniu przez Niemców w 1944 roku więźniem obozów w Gross-Rosen, Fünfteichen, Dora, Bergen-Belsen. Po zakończeniu wojny popularyzował lotnictwo w Polsce. Zginął 7 września 1958 roku wykonując lot balonem SP BZB „Poznań” niosącym na pokładzie okolicznościową pocztę z okazji Święta Lotnictwa. Pośmiertnie został awansowany do stopnia podpułkownika.
Agawa
***
W materiale wykorzystano oryginalne zdjęcia agencji fotograficznej czasopisma „Światowid” z marca 1933 roku z artykułu „Polski lot do stratosfery”.
Autorka artykułu składa podziękowania dr Leszkowi Józefackiemu za użyczenie materiałów oraz Ludomirowi Rogalskiemu za fachową wiedzę i wskazówki z zakresu sportów balonowych.
