Na dwudziestu czterech barwnie ilustrowanych planszach zaprezentowaliśmy Konstytucję 3 Maja 1791 r. w znacznie szerszym kontekście historycznym, na tle przykładów z dziejów Piotrkowa Trybunalskiego. Każdy, kto choć przez chwilę zatrzymał się z refleksją nad historią „trybunalskiego grodu” wie, że Piotrków niejednokrotnie był miejscem z punktu widzenia historii naszej Ojczyzny niezwykle ważnym. Widoczne to jest zwłaszcza w dziejach polskiego państwa i prawa, a także w kontekście polskich dążeń narodowowyzwoleńczych i niepodległościowych. Tym samym materiały archiwalne zgromadzone i przechowywane w zasobie Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim – będące podstawowym „dziejowym surowcem” naszej wspólnej ekspozycji, pozwalają na odbycie wyjątkowej podróży w czasie. Historyczno-archiwalną wyprawę do źródeł podzieliliśmy na sześć części tematycznych, dzięki czemu cały czas będzie można pozostawać w głównym nurcie rozważań, zwracając jednocześnie uwagę na daną specyfikę zagadnienia.
Ekspozycję rozpoczyna część poświęcona źródłom dawnego prawa. Niegdyś były to nadania i przywileje książęce i królewskie, które odgrywały wielkie znaczenie w dziejach m.in. Piotrkowa. Przywileje miejskie i cechowe nadane w dawnych wiekach, były przez kolejnych władców ponawiane i poszerzane. Stąd też pierwsze plansze wystawy stanowi przegląd najstarszych dokumentów tego typu z zasobu piotrkowskiego archiwum. Wprowadzenie do opowieści o Konstytucji 3 Maja 1791 r. wiąże się ze wskazaniem na dzieje polskiego parlamentaryzmu, którego kolebką nie bez powodu jest właśnie Piotrków. Od „Piotrkowa Sejmowego” w naturalnej konsekwencji wędrujemy do Trybunału Koronnego – dzięki któremu nasze miasto nosi zaszczytny, trybunalski przydomek. Poprzez dawne konstytucje sejmów piotrkowskich i ordynację trybunalską docieramy do punktu kulminacyjnego ekspozycji, czyli cyklu plansz dotyczących pierwszej w Europie i drugiej na świecie ustawy zasadniczej, swoistego kamienia milowego prawodawstwa polskiego – tytułowej ustawy z 1791 r. Prezentujemy jej dzieje poprzez niezwykle ciekawe i unikatowe źródło, jakim jest „Księga wpisów na wierność Konstytucji 3 Maja”, w której swą lojalność i patriotyzm własnoręcznie poświadczali podpisami mieszkańcy miasta.
Kolejna część wystawy poświęcona jest prezentacji druków sejmu grodzieńskiego z 1793 r., który obradując pod presją rosyjską, a wyniku Konfederacji Targowickiej i przegranej przez Polskę wojny z rosyjską interwencją zbrojną w 1792 r., unieważnił dziedzictwo Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 Maja 1791 r. Wystawę zamykają barwne plakaty i fotografie pochodzące z XX wieku, kiedy to na fali uniesień patriotycznych i dążeń niepodległościowych z obchodów rocznicowych Konstytucji 3 Maja 1791 r. uczyniono ważny symbol polskości. Autorami ekspozycji są pracownicy Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim.
