Historia zespołu klasztornego sięga XII wieku. Jest to jeden z najstarszych obiektów sakralnych województwa łódzkiego. Początkowo w klasztorze zamieszkiwali zakonnicy i zakonnice. Po najeździe Tatarów w XIII w wymordowano większość jego mieszkańców. Według legendy ocalały jedynie trzy panny norbertanki, które znalazły schronienie u wojewody sandomierskiego Dzierżysława, brata biskupa Wita. Siostry zakonne nie powróciły już do Witowa i osiedliły się w wybudowanym specjalnie dla nich klasztorze w Busku.

Odbudowane opactwo było jednym z najbogatszych w Polsce. Przysłowie „czerwony jak opat Witowski” świadczyło o zamożności miejsca, które cieszyło się względami władców Polski. To tu podczas zarazy, która wybuchła w Piotrkowie podczas sejmu walnego zatrzymywali się królowie. Kościół i klasztor ma burzliwą historię. Wielokrotnie napadany i trawiony pożarami był odbudowywany dzięki zaradności zakonników. O romańskim charakterze dawnego kościoła świadczy kilkadziesiąt ciosów z piaskowca do dzisiaj widocznych w wewnętrznych ścianach wież. Za rządów opata Aleksandra Pieniążka rozpoczęto budowę nowej świątyni i klasztoru. Prace kontynuowali kolejni opaci. I jak czytamy w opracowaniu ks. W.Kulbata dotyczącego dziejów klasztoru „przy budowie kościoła zatrudniono całą rzeszę murarzy i rękodzielników sprowadzonych ze Śląska i Warmii. W tym czasie klasztor witowski zamieszkiwało 40 zakonników. Nowy kościół został konsekrowany 1 sierpnia 1784 roku przez biskupa adrateńskiego Augustyna Koziorowskiego pod wezwaniem św. Małgorzaty i św. Eustachego.” Sama świątynia była tylko częścią opactwa.

Do dziś zachował się gotycka baszta pełniąca rolę bramy. W ocalałym skrzydle klasztoru urządzono plebanię. Kościół przeszedł gruntowną przebudowę w I połowie XVIII w. Od połowy XIX wieku, po kasacie zakonu zaczął popadać w ruinę. Do jego restauracji przyczyniły się starania ks. kanonika Grzegorza Gogola.

Budowla dziś uznawana jest za architektoniczną perłę regionu. Biały kościół św. Małgorzaty i św. Augustyna w Witowie wybudowano w stylu barokowym. Centralnym punktem rokokowego wnętrza , pochodzącego z I połowy XVIII wieku jest ołtarz główny z cudownym obrazem Matki Bożej „Zwiastowanie Pańskie”. Kościół uznał go już w 1735 r. za „ za słynący łaskami i ozdobiony srebrnymi sukienkami i koroną”. Ponownej koronacji obrazu dokonano blisko trzysta lat później w 2007 r. Miejscu nadano tytułu sanktuarium maryjnego.

Zwiedzając je warto zwrócić uwagę na posągi czterech ewangelistów, stalle stojące w prezbiterium oraz ambonę tzw. lożę opata. W jednej z naw bocznych znajduje się również zabytkowa chrzcielnica z marmuru, nad którą wisi Tryptyk św. Stanisława z 1585 roku ze scenami życia i męczeństwa świętych. W kościele zachowały się sarkofagi biskupów norbertańskich z 1480 roku oraz organy z 1785 r. Oryginalny instrument posiadał 32 głosy, których jednak nie udało się odtworzyć przy rekonstrukcji w 1908r. Obecne 12 głosowe organy zachowały jednak dawny prospekt.

- W naszej gminie jest wiele ciekawych miejsc atrakcyjnych turystycznie, dlatego apelujemy do wszystkich odwiedzających o dbanie o ekologię i środowisko. Czekamy też na Państwa sugestie gdzie jeszcze w miejscach związanych z rekreacją powinny pojawić się kosze na śmieci - przypomina Emilia Dziubałtowska z Referatu Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Sulejowie.

Partnerem kampanii informacyjnej „Przyroda ci odda” jest radio Strefa FM i portal epiotrkow.pl.
(artykuł powstał przy współpracy z Urzędem Miejskim w Sulejowie)