Obiekt w miejscowości Jeleń jest położony w środku lasu, na południowy wschód od Tomaszowa Mazowieckiego i zaledwie 7 km od Spały. Nie jest łatwo go odnaleźć, ale z pewnością pomocni okażą się okoliczni mieszkańcy, którzy wskażą drogę. Jest to jeden z czterech schronów kolejowych, jaki Niemcy wybudowali w Polsce w czasie II wojny światowej. Dwa z nich znajdują się koło Tomaszowa, a pozostałe dwa ulokowano w województwie podkarpackim.

Bunkier kolejowy w Jeleniu był częścią kompleksu zwanego „Anlage Mitte” i miał służyć jako ochrona dla specjalnych pociągów, które pełniły rolę ruchomych ośrodków dowodzenia. Schrony zaś miały zostać wykorzystane podczas ataku hitlerowców na ZSRR. Ich budowa rozpoczęła się wiosną 1940 roku, a do prac budowlanych zatrudniono blisko 1,5 tysiąca osób (głównie Niemców i Austriaków), a z czasem liczbę pracowników podwojono sprowadzając do wznoszenia bunkrów także Włochów. Polacy byli zatrudniani jedynie do wykonywania robót pomocniczych i do transportu, aby nie zobaczyli za wiele z tego, co miało pozostać tajemnicą. Wszak lokalizacja była utajniona, a same obiekty budowano tak, by nie dało się ich zauważyć z powietrza. Podobnie jak schron w Konewce, tak i ten w Jeleniu, nie doczekał się realizacji niemieckich planów. Żaden superpociąg nie wjechał do schronu, a cała budowla służyła później przez krótki czasu jako magazyn.

Schron kolejowy w Jeleniu mierzy około 350 metrów długości i 9 metrów wysokości. Jednak nie powstał na prostym odcinku. Po wejściu do środka będziemy poruszać się łukiem kierowanym w lewo. Co kilka kroków łatwo dostrzec wewnątrz znajdujące się po bokach pomieszczenia dla obsługi, które urozmaicają wędrówkę po zapomnianym torowisku.

Obiekt jest dostępny do zwiedzania bezpłatnie. Jednak na czas zagłębiania się w jego wnętrze, warto wyposażyć się w latarki. Przydadzą się także podczas zwiedzania znajdujących się w pobliżu schronu pomieszczeń i budynków technicznych, których pozostałości dopełniają krajobraz tego miejsca. Niestety obiekt ten jest zniszczony nie tylko przez czas, ale i przez wandali. Wewnątrz bunkra znajduje się także sporo śmieci i potłuczonych butelek. Jednak pomimo tego, jest to miejsce warte bliższego poznania.

Warto wiedzieć, że bunkier kolejowy w Jeleniu został wpisany do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków. Na tą decyzję pasjonaci wojennej historii czekali 8 lat, a ich marzenie spełniło się w 2021 roku.

Zachęcamy też do zapoznania się z opisem wspomnianego już bliźniaczego schronu kolejowego w Konewce, gdzie znajduje się więcej informacji na temat historii i wykorzystania obu obiektów. Poczytajcie klikając w ten link.