Na osteoporozę cierpi w Polsce 2,5 mln kobiet i blisko 0,5 mln mężczyzn. Większość z nich nie wie, że struktura ich kości zaczyna przypominać pumeks.
Choroba rozwija się stopniowo, zwykle nie dając objawów, dlatego trzeba wykonywać odpowiednie badania, które pozwolą na czas rozpoznać odwapnienie kości. Proces ten zaczyna się już po 30. roku życia. Tkanka kostna zaczyna słabnąć bo obniża się aktywność enzymów biorących udział w metabolizmie witaminy D, dodatkowo zmniejsza się stężenie wapnia we krwi. W rezultacie kości tracą rocznie średnio 1 proc. swojej masy. Z wiekiem i zwłaszcza po menopauzie u kobiet szczególnie narażone na odwapnienia są: kręgi (zwłaszcza na granicy odcinka piersiowo-lędźwiowego), żebra, szyjki kości udowej oraz kości promieniowe. U osoby chorej najczęściej te części szkieletu ulegają złamaniom. Wczesne rozpoznanie osteoporozy zwanej też złodziejem kości pozwala na opóźnienia jej rozwoju.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na osteoporozę są: płeć żeńska, podeszły wiek, wczesne zakończenie miesiączkowania (przed 40 r.ż.) - szczególnie, gdy jest ono wynikiem usunięcia jajników, skłonność rodzinna do złamań i osteoporozy, część chorób, np. tarczycy, wątroby, nerek, jelit lub stawów.
Nasze codzienne nawyki także decydują o tym jak szybko kości stają się kruche i porowate. Osteoporozie sprzyja niska aktywność fizyczna, dieta z małą ilością wapnia, medykamenty: sterydy, leki przeciwpadaczkowe, uspokajające, zmniejszające krzepliwość, palenie papierosów i duże spożycie alkoholu.
Badaniem pozwalającym zdiagnozować chorobę jest densytometria czyli badanie gęstości mineralnej kości. Dzięki densytometrii można wykryć osteoporozę we wczesnym etapie jej rozwoju, a także określić stopień jej zaawansowania oraz monitorować leczenie.
Badanie densytometryczne wykonuje się u:
- kobiet powyżej 65. roku życia oraz mężczyzn powyżej 70. roku życia w celach profilaktycznych
- osób, u których doszło do złamań w wyniku niegroźnych urazów np. uderzenia ręką o szafkę
- osób z chorobami, takimi jak, m.in. cukrzyca, zespół Cushinga, nadczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, które negatywnie wpływają na stan tkanki kostnej
- osób przechodzących długotrwałą terapię lekami wpływającymi na gęstość kości
- osób, które przez dłuższy czas unikały jedzenia wapnia (np. z powodu nietolerancji mleka lub alergii).
Wapń
Dzienne zapotrzebowanie wynosi od 1300 do 1500 mg. Taką dawkę zapewnia wypicie dwóch dużych szklanek mleka lub zjedzenie jednego jogurtu lub kefiru. Najlepiej by produkty miały od 2 do 1,5 procent tłuszczu. Mleko beztłuszczowe pozbawione jest ważnej dla kości witaminy D, która jest odpowiedzialna za wchłanianie się wapnia.
Witamina D
Źródłem tej witaminy są tłuste ryby, np. śledź i łosoś (rekordzistą jest węgorz). Do wytwarzania przez organizm witaminy D przyczynia się również światło słoneczne. Najlepsze efekty daje 15-20 minutowa ekspozycja przedramion i nóg na promienie słoneczne pomiędzy kwietniem a wrześniem.
Fosfor
Ten pierwiastek odpowiada za mechaniczną odporność kości. Powinniśmy dostarczać go do organizmu w podobnej ilości co wapnia. Niestety większość osób cierpi z powodu zbyt dużej ilości fosforu niż z powodu jego niedoboru. Dlatego unikaj jedzenia zup, gotowych sosów i innych potraw w proszku, zawierających związki fosforu służące do zagęszczania. Duże ilości fosforu w diecie mogą ograniczyć wchłanianie innych składników mineralnych, np. cynku, magnezu, żelaza, miedzi i wapnia. Najlepszym źródłem fosforu są płatki owsiane, nasiona słonecznika, migdały, kasza gryczana i orzechy włoskie.
Magnez
To on odpowiada za mineralizację kości. Magnez jest składnikiem występującym powszechnie w żywności, ale znaczące jego ilości znajdują się w kaszy gryczanej, nasionach roślin strączkowych, orzechach, kakao, czekoladzie gorzkiej i w ciemnym pieczywie. Dobrym źródłem magnezu mogą być również wody mineralne, zwłaszcza wysoko zmineralizowane, i „twarda” woda pitna.
Fluor
Odpowiada za wytrzymałość kości. Podstawowym źródłem fluoru dla człowieka jest woda pitna. Cennym jego źródłem są także ryby. Pewne ilości tego składnika mineralnego zawierają także herbata, produkty zbożowe i sery podpuszczkowe.
Witamina K i B6
Mają udział w procesie budowy kości. Pierwszą witaminę znajdziemy m.in. w zielonych warzywach t.j. jarmuż, brukselka, sałata, brokuł - a B6 w mięsie, rybach, produktach zbożowych z pełnego przemiału i roślinach strączkowych.
