Badania dotyczące powstania wielkopolskiego 1918-1919 dotąd koncentrowały się głównie na politycznych i militarnych aspektach; nowe pokolenia badaczy zajmują się innymi, zasługującymi na uwagę wątkami – powiedziała PAP historyk prof. UAM Danuta Konieczka-Śliwińska.
27 grudnia obchodzone jest Narodowe Święto Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Główne obchody święta zaplanowano w Poznaniu.
Kierownik Centrum „Instytut Wielkopolski” Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. UAM dr hab. Danuta Konieczka-Śliwińska powiedziała PAP, że poznańska uczelnia ma duże tradycje i znaczące osiągnięcia w badaniu powstania wielkopolskiego oraz w popularyzowaniu wiedzy na ten temat. Z uniwersytetem związani byli badacze, których praca w istotny sposób wpłynęła na obecny stan wiedzy o zrywie Wielkopolan tj. prof. Antoni Czubiński czy prof. Zdzisław Grot.
W przyszłym roku Centrum „Instytut Wielkopolski” wraz z poznańskim oddziałem IPN ogłosi konkurs na prace dyplomowe poświęcone powstaniu. Zaproszenie do udziału skierowane ma być do studentów różnych uczelni i wydziałów.
„Cały czas interesuje nas zachęcanie młodych badaczy do prowadzenia badań w różnych aspektach, np. artystycznym, bo może to były zagadnienia związane z muzyką, może jakieś wątki ekonomiczne, może jakieś elementy ikonografii, czy np. badania z perspektywy historii tożsamościowej: historii kobiet, historii rodzin” – powiedziała.
Prof. Danuta Konieczka-Śliwińska podkreśliła, że dzięki ostatnim, okrągłym rocznicom powstania, także dzięki ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego temat powstania 1918-1919 pojawił się w wielu nowych publikacjach.
„Jubileusze powstania w istotny osób zaktywizowały lokalne samorządy i instytucje. Dzięki badaniom dotyczącym powstania np. z perspektywy Szubina, Inowrocławia, Mogilna, Czarnkowa czy Trzemeszna nasza wiedza staje się coraz bardziej szczegółowa i coraz bardziej wielowątkowa” - powiedziała.
Jak dodała w badaniach nad powstaniem nieustannie bardzo ważne są kwestie polityczne i militarne. Jednak dla nowych pokoleń badaczy to wydarzenie jest interesujące także w innych, zasługujących na uwagę aspektach.
„To chociażby mikrohistoria koncentrująca się na badaniu małych społeczności i indywidualnych losów ludzi. Pojawiają się nurty nieantropocentryczne, czyli takie, w których człowiek nie jest głównym bohaterem. Stąd mamy np. biografię ulicy czy biografię kamienicy, historię zmian krajobrazu. Dzięki takim badaniom będziemy mogli spojrzeć na powstanie także z innej, nowej perspektywy” - powiedziała.
Współautor Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego, historyk dr Marek Rezler powiedział PAP przed rokiem, że coraz większemu rozmachowi w obchodach rocznic powstania wielkopolskiego nie towarzyszy podobny progres w pracach badawczych nad tym wydarzeniem. Ocenił też, że powstanie wielkopolskie nie należy dziś do tematów priorytetowych badawczo.
„Nie widać badaczy, zwłaszcza młodych, którzy konsekwentnie i metodycznie zajmowaliby się powstaniem. Którzy, podobnie jak pół wieku temu zespół utworzony w kręgu prof. Zdzisława Grota, przystąpiliby do uporządkowanej, systematycznej pracy badawczej nad tym wydarzeniem – mówił.
Według Marka Rezlera ważne informacje o powstaniu wciąż kryją się zarówno w zagranicznych, jak i krajowych archiwach. Dr Rezler wraz z prof. Januszem Karwatem i dr. Michałem Krzyżaniakiem jest autorem propozycji dotyczących ustalenia kierunku prac nad powstaniem.
Prof. Danuta Konieczka-Śliwińska powiedziała, że w jej ocenie o problematyce powstania wielkopolskiego 1918-1919 nie można powiedzieć, że jest ona niszowa czy nieinteresująca naukowców, ale dziś badania prowadzi się inaczej, na innych zasadach są finansowane i nie są tak samo organizowane, jak to było 20 czy 30 lat temu.
„Raczej bym powiedziała, że bardzo dobrze na rozwój badań dotyczących powstania wpłynęły wszystkie rocznice, a także ustanowienie święta państwowego. Powstało wiele publikacji dotyczących udziału różnych miejscowości w przebiegu powstania. To jest duży sukces naszego regionu" - powiedziała.
"Nie można zapominać, że powstanie wielkopolskie jest w podstawie programowej dla uczniów na wszystkich etapach edukacyjnych. Ono ma swoją tradycję badawczą i sądzę, że będzie atrakcyjne dla nowych badaczy jeszcze przez kolejne lata” - dodała.
Kierownik Centrum „Instytutu Wielkopolski” UAM podkreśliła, że z badań prowadzonych wśród wielkopolskich uczniów i studentów niezbicie wynika, że powstanie wielkopolskie 1918-1919 jest przez nich oceniane jako wydarzenie o szczególnym znaczeniu dla regionu.
Zwycięskie powstanie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. Ich ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska. (PAP)
