Jak powstaje apatyt?

Apatyt to minerał z gromady fosforanów, który charakteryzuje się niezwykle szeroką paletą barw. Sama nazwa „apatyt” wywodzi się od greckiego słowa apatao, oznaczającego „oszukiwać". Odnosi się ona do zdolności minerału do przybierania różnych barw i kształtów, przez co łatwo myli się go z innymi kamieniami szlachetnymi. 

Apatyt powstaje w procesach magmowych i hydrotermalnych, ale także jako składnik osadów morskich. Jego różnorodność wynika z obecności niewielkich ilości pierwiastków, takich jak żelazo, mangan, stront, czy magnez, które wpływają na kolorystykę tego minerału. 

Apatyt, czyli minerał oszust - kiedy został odkryty?

Apatyt, choć nie jest tak znany jak diament czy szafir, ma swoje miejsce w historii ludzkości już od starożytności. Minerał ten był wykorzystywany w różnych kulturach, choć jego właściwe zrozumienie jako odrębnego związku chemicznego przyszło znacznie później. Pierwsze znane wzmianki o apatycie pochodzą z czasów starożytnego Egiptu, gdzie stosowano go głównie do wyrobu biżuterii i ozdób. Jednak odkrycie apatyty jako minerału z grupy fosforanów miało miejsce dopiero w XVIII wieku, kiedy to naukowcy zaczęli systematycznie badać jego właściwości chemiczne i fizyczne.

Gdzie można znaleźć apatyt? Największe złoża i lokalizacje wydobycia

Apatyt występuje na różnych kontynentach i w licznych zakątkach świata: 

• Szczególnie cenione są okazy wydobywane w Brazylii, które często charakteryzują się intensywnymi barwami – od głębokiego błękitu po nasycone odcienie zieleni. 
• W Kanadzie natomiast apatyt jest eksploatowany głównie w celach przemysłowych, jako źródło fosforu, niezbędnego w produkcji nawozów.
• Rosja słynie z wysokiej jakości apatytów o barwach przechodzących od jasnozielonych po fioletowe, które chętnie wykorzystywane są w jubilerstwie. 
• Na Madagaskarze odkryto unikalne okazy w odcieniach niebieskiego i turkusowego, które szybko zdobyły uznanie na rynku kamieni naturalnych. 
• W Polsce apatyt występuje w Górach Świętokrzyskich oraz w Sudetach, choć jego złoża są stosunkowo niewielkie i nie mają dużego znaczenia gospodarczego.

Złoża apatytu na świecie są więc zróżnicowane zarówno pod względem wielkości, jak i jakości wydobywanego minerału. Każde z nich posiada swoje unikalne cechy, które decydują o wartości apatyty na rynku oraz sposobie jego wykorzystania. 

Różnorodność barw apatytu – magia minerału

Apatyt to minerał, który zachwyca swoją niezwykłą różnorodnością barw. Najczęściej występuje w odcieniach zieleni, błękitu, żółci, fioletu, a czasem nawet jest bezbarwny. Kolory apatytu wynikają z obecności różnych domieszek chemicznych, takich jak mangan, żelazo czy wanad, które w różny sposób oddziałują na strukturę minerału. Często zdarza się, że nawet niewielkie zmiany w składzie chemicznym mogą nadać apatytowi zupełnie inną tonację. W sklepach można kupić: 

• niebieski apatyt - zwany czasem "kamieniem morza", cieszy się dużym uznaniem w jubilerstwie ze względu na swoje piękne, intensywne barwy przypominające oceaniczne głębiny. Spotykany jest w różnych odcieniach niebieskiego i może przypominać tanzanit, akwamaryn, topaz, szmaragd. Zwłaszcza niebieskozielone apatyty porównywane są z turmaliznami paraiba i nazywane apatytami paraiba. 
• zielony apatyt - zawdzięczają swoje zabarwienie obecności żelaza. W zależności od składu chemicznego może mieć kolor intensywnie zielony lub występować w odcieniach wpadających w żółć. Okazy żółtozielone określane są mianem kamieni szparagowych. 
• fioletowy i różowy apatyt - kamienie w tych odcieniach są rzadziej spotykane. Trudno jest je odróżnić od fluorytu, ametystu lub kunzytu. 

Warto zaznaczyć, że apatyt wykazuje fluorescencję w różnych barwach, a w niektórych okazach można zaobserwować efekt kociego oka. Cechą charakterystyczną tych kamieni jest biała rysa oraz szklisty, żywiczny połysk.

W jaki sposób zwiększyć intensywność koloru apatytu?

Apatyt, podobnie jak wielobarwne kamienie agatu, może być poddawany zabiegom upiększającym w celu poprawy jego wyglądu i podkreślenia naturalnych walorów estetycznych. Jednym z najczęściej stosowanych procesów jest wypalanie, podczas którego na minerał działają wysokie temperatury, sięgającej około 400°C. W wyniku tego procesu apatyt zyskuje bardziej intensywny i jednolity kolor, a niekiedy jego barwa może zmienić się na inny odcień. Inną metodą poprawy estetyki apatyty jest powierzchniowe pokrywanie minerału bezbarwnym lub jednobarwnym woskiem, żywicą bądź olejem.

Jakie jest zastosowanie apatytu?

Apatyt znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, m.in. jako źródło fosforu do produkcji nawozów i kwasu fosforowego. Przezroczyste kamienie tego minerału są cenione w jubilerstwie i kolekcjonerstwie. Apatyt często poddaje się szlifowi kaboszonowemu lub fasetkowemu, a jego wartość zależy głównie od intensywności koloru. Często wykorzystywany jest też jako kamień ozdobny. W sklepie internetowym z kamieniami szlachetnymi Magia Kamieni można zakupić autentyczne okazy apatytu lub innych minerałów do uzupełnienia swojej kolekcji.