Założeniem konkursu jest zainteresowanie młodzieży tematyką poszukiwań genealogicznych i archiwalnych oraz kulturą i historią lokalnej społeczności. Inicjatywa ma uwrażliwić na wartość wspólnego dziedzictwa i pamięci oraz szacunek dla przeszłości. Projekt wpływa także na zwiększenie świadomości o własnej przynależności społecznej i poprawę relacji rodzinnych. Organizatorami są Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Decyzją Kuratoriów Oświaty wyniki konkursu będą brane pod uwagę podczas rekrutacji do szkół ponadpodstawowych na rok szkolny 2025/2026. W poprzednich trzech edycjach wzięło udział kilkadziesiąt szkół w całym kraju oraz kilkuset uczniów, którzy z pasją angażowali się w poszukiwania rodzinnych tajemnic.
– Sukces poprzednich edycji potwierdza, że temat genealogii budzi emocje i inspiruje młodych ludzi do głębszego poznania swoich korzeni. Z edycji na edycję zainteresowanie jest coraz większe, a prace nie tylko coraz bardziej kreatywne, ale i lepiej dokumentowane. Uczestnicy zamiast spędzać czas przed ekranami, z zapałem oddawali się rozmowom z dziadkami, przeglądaniu starych albumów i odkrywaniu rodzinnych historii, co przyniosło im wiele radości oraz cennych doświadczeń. Dlatego wspólnie z Ministerstwem Edukacji Narodowej podjęliśmy decyzję, aby kontynuować projekt – komentuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
W konkursie mogą uczestniczyć uczniowie szkół podstawowych z klas 4-8 i ich nauczyciele. Idea projektu ma zachęcić młodych badaczy do stworzenia projektu edukacyjnego, którego głównym elementem jest drzewo genealogiczne – wizualna opowieść o rodzinnych losach. Uczestnicy, korzystając z rozmów z bliskimi, dokumentów, zdjęć oraz zasobów dostępnych w Archiwach Państwowych, mają szansę odkryć nie tylko ciekawostki, ale również istotne wydarzenia, które kształtowały życie ich przodków. W dzisiejszych czasach, gdy genealogia zyskuje na popularności, konkurs staje się przestrzenią, w której tradycja spotyka się z nowoczesnością, a historia staje się żywym elementem dnia codziennego.
– Tworzenie drzewa genealogicznego to nie tylko odkrywanie faktów historycznych, to budowanie mostów między pokoleniami. Młodzi ludzie uczą się, jak cenne jest rodzinne dziedzictwo i jakie znaczenie ma historia, która kształtuje ich tożsamość – podkreśla dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. – Konkurs to doskonała okazja, aby dzieci nie tylko rozwijały swoje umiejętności badawcze, ale także nawiązywały głębsze relacje z rodziną, odkrywając historie, które często były zapomniane – dodaje.
32 Archiwa Państwowe wraz z oddziałami są otwarte dla młodych badaczy. Doświadczony personel instytucji chętnie służy pomocą przy poszukiwaniu dokumentów, fotografii oraz innych materiałów archiwalnych, które mogą okazać się kluczowe przy tworzeniu drzewa genealogicznego. To wyjątkowa okazja, by na własne oczy przekonać się, jak bogate jest nasze dziedzictwo i jak wiele niespodzianek kryje się w zakamarkach rodzinnej historii.
Udział w konkursie jest bezpłatny, a wszystkie prace należy nadsyłać za pomocą formularza zgłoszeniowego dostępnego na stronie konkursu do 24 marca 2025 r. Szczegółowy regulamin oraz dodatkowe informacje można znaleźć na stronie www.archiwarodzinne.gov.pl, w zakładce „Konkurs”. Listy finalistów zostaną ogłoszone na stronach Archiwów Państwowych i Kuratoriów Oświaty 16 kwietnia 2025 r.
Lista laureatów i wyróżnionych w etapie ogólnopolskim konkursu zostanie ogłoszona na stronach organizatorów konkursu do 19 maja 2025 r. Gala finałowa z wręczeniem nagród odbędzie się 6 czerwca br. w Szczecinie.
– Ludzie coraz częściej dostrzegają, że historia rodziny to nie tylko zbiór faktów, ale także opowieść o wartościach, tradycjach i doświadczeniach, które kształtują współczesną rzeczywistość. Zachęcam uczniów, nauczycieli i wszystkich pasjonatów historii do udziału w konkursie oraz do odwiedzenia Archiwów Państwowych, gdzie można uzyskać profesjonalne wsparcie w odkrywaniu tajemnic rodzinnych archiwów – podsumowuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
Konkurs „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna” to wspólne przedsięwzięcie Archiwów Państwowych oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. Koordynatorem tegorocznej edycji jest Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Archiwa Państwowe to instytucje, które zajmują się gromadzeniem, przechowywaniem, konserwowaniem oraz udostępnianiem dokumentów i akt publicznych, mających znaczenie dla historii kraju i jego obywateli. Działają na podstawie przepisów prawa, w tym ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, i są częścią systemu administracji publicznej. Archiwa państwowe pełnią istotną rolę w ochronie dziedzictwa narodowego, umożliwiając badania naukowe, ale także zapewniając dostęp do dokumentów w celach administracyjnych, prawnych, naukowych czy genealogicznych.
Archiwa Państwowe składają się 3 archiwów o charakterze centralnym z siedzibą w Warszawie: Archiwum Głównego Akt Dawnych – przechowującego najważniejsze dokumenty państwa polskiego od średniowiecza do zakończenia I wojny światowej, Archiwum Akt Nowych – przechowującego wytworzone po 1918 r. akta władz centralnych, instytucji i stowarzyszeń o charakterze ogólnopolskim, Narodowego Archiwum Cyfrowego – przechowującego dokumentację fotograficzną, dźwiękową oraz filmową powstałą od początków XX w., 29 archiwów o charakterze regionalnym wraz z oddziałami zamiejscowymi – przechowujących źródła historyczne do dziejów regionu.
W Archiwach Państwowych przechowywane są najważniejsze źródła do historii państwa polskiego m.in. dokument Zbiluta z 1153 r. (najstarszy akt prawny sporządzony w Polsce), dokumenty królów i książąt, dokumenty lokacyjne miast np. Krakowa z 1257 r., oryginały Unii Lubelskiej z 1569 r. oraz Konstytucji 3 Maja z 1791 r., dokumenty ważnych osobistości historycznych m.in. Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Daszyńskiego , dokumenty Biura Odbudowy Stolicy dotyczące prac budowlanych prowadzonych w Warszawie po II wojnie światowej, a także setki tysięcy fotografii z Polski i świata m.in. pochodzących ze zbiorów „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” oraz Wojskowej Agencji Fotograficznej.
