Zdolności pracownika 

Eksperci przekonują, że wymagania rynku pracy ulegają zmianom ze względu na nowe technologie i zmieniające się warunki pracy. Pracodawcy poszukują nie tylko specjalistów w branży, ale także osób posiadających odpowiednie predyspozycje do pracy wykonywanej na danym stanowisku. Przyjmuje się ogólny podział kompetencji człowieka na twarde i miękkie. Umiejętności twarde to wiedza, doświadczenie, merytoryczne przygotowanie do pracy. Posiadanie tego rodzaju umiejętności można potwierdzić dokumentami, świadectwami, dyplomami czy certyfikatami. Umiejętności miękkie to inaczej kompetencje interpersonalne, psychospołeczne, będące efektem nałożenia się pewnych predyspozycji i cech osobowościowych oraz indywidualnej pracy nad wydobyciem i odpowiednim wykorzystaniem tego potencjału osobowościowego. Wielu specjalistów, w tym Jeff Nischwitz, lider biznesowy i doradca, podkreśla, że określenie „miękkie” w kontekście umiejętności nie jest trafne i może wzbudzać luźne podejście. Tymczasem prawdą jest, że osobnicze zdolności interpersonalne są kluczowe na rynku pracy. Okazuje się, że za sprawą rozwoju technologicznego twarde umiejętności da się zastąpić robotyką. Na zastępstwo pierwiastka ludzkiego na razie nie możemy liczyć.

Współcześnie, kiedy ten rodzaj zdolności jest bardziej doceniany i zaczyna być intensywnie szlifowany, możliwe jest uzyskanie potwierdzenia na posiadanie określonych cech. W ofertach firm szkoleniowych nikogo nie dziwią już szkolenia w zakresie kompetencji miękkich, określane jako szkolenia miękkie zakończone uzyskaniem zaświadczenia. Oczywiście taki dokument nie jest typowo formalnym certyfikatem, jak na przykład FCE (First Certificate in English) z języka angielskiego, ale wskazuje na inwestowanie w samorozwój. 

Najbardziej pożądane zawodowe kompetencje 

Badania przeprowadzone przez przedsiębiorstwo doradcze PwC na grupie 1300 prezesów firm z całego świata wykazało, że na stanowisko CEO u pracowników poszukuje się przede wszystkim kreatywności, innowacyjności oraz rozwiniętej inteligencji emocjonalnej. W przypadku wspomnianych już programistów na rynku pracy kluczowe są takie cechy jak umiejętność rozwiązywania problemów, logicznego myślenia, a także rozwinięta zdolność komunikacji, by dobrze odnaleźć się w pracy w grupie. Jak widać, kompetencje miękkie uzależnione są od stanowiska, podobnie jak kompetencje twarde. 

Uczestnicy Światowego Forum Ekonomicznego, wśród których znaleźli się szefowie międzynarodowych korporacji, politycy, ekonomiści, obradujący w Davos w 2017 roku, wypracowali zestawienie przyszłościowych kompetencji miękkich. Na rynku pracy w najbliższej przyszłości pożądane będą umiejętności:

• kompleksowego rozwiązywanie problemów,
• krytycznego myślenie,
• aktywizowania kreatywności,
• zarządzania ludźmi,
• współpracy z innymi,
• wnioskowania i podejmowanie decyzji,
• zorientowania na usługi,
• negocjacji,
• elastyczności poznawczej,
• inteligencji emocjonalnej. 

Ta ostatnia wymieniona tutaj cecha to według Jacka Ma, najbogatszego Chińczyka, obok wartości IQ kluczowy element do osiągnięcia sukcesu. Kryje się pod nią motywacja oraz właściwe rozumienie własnych stanów emocjonalnych i umiejętne rozpoznawanie ich u innych osób.

Ocena umiejętności miękkich

Problemem kandydatów ubiegających się o pracę jest to, że nie potrafią realnie ocenić własnych kompetencji miękkich. W dodatku nadal tylko nieliczni podejmują próby rozwoju tego rodzaju zdolności. Ważne jest przeprowadzenie wnikliwej samooceny, odpowiednie zidentyfikowanie osobowościowych mocnych stron oraz tych, nad którymi trzeba popracować. Nad wieloma z nich można pracować wszędzie, nie tylko w miejscu pracy. 

Umiejętności miękkie są mieszanką cech, z którymi człowiek się rodzi oraz tych, które kształtuje przez całe swoje życie. Proces zdobywania i kształtowania kompetencji miękkich może wydawać się trudniejszy i bardziej złożony niż proces nauki. Być może faktycznie szybciej nauczymy się języka obcego niż umiejętności skutecznych negocjacji, jednak w obu przypadkach możliwy jest sukces. Często pomocne może okazać się ukończenie kursu czy szkolenia. Dużą rolę w rozwoju osobistym, także w zakresie umiejętności miękkich, może odegrać coach. Popularnym ostatnio sposobem poznania własnych talentów jest test osobowościowy Gallupa. To metoda identyfikacji wrodzonych talentów, która została opracowana w Instytucie Gallupa. Co istotne, test można zrobić również w języku polskim, po wykupieniu kodu na stronie.

Jak wpisać kompetencje miękkie do CV?

Dużym sukcesem jest nie tylko posiadanie, istotnych z punktu widzenia pracodawców, kompetencji miękkich, ale także umiejętność ich odpowiedniego zaprezentowania na poszczególnych etapach procesu rekrutacyjnego. Oczywiście trzeba się wykazać podczas rozmowy kwalifikacyjnej, ale zanim osoba ubiegająca się o pracę zostanie na nią zaproszona, liczy się to, co zostało zapisane w CV. 

Należy pamiętać o dostosowaniu treści do oczekiwań konkretnego pracodawcy. Kandydat powinien zredagować CV w taki sposób, aby stanowiło ono odpowiedź na oczekiwania potencjalnego pracodawcy. Na każdym stanowisku przydatne są inne kompetencje, a często osoba poszukująca pracy wysyła CV na różne stanowiska. Każdy pracodawca poszukujący pracownika może kłaść nacisk na inne wykształcone cechy osobowościowe, co często wynika bezpośrednio z treści ogłoszenia. Lista oczekiwanych kompetencji miękkich zamieszczona w ogłoszeniu stanowi duże ułatwienie. Wiele cech, takie jak kreatywność, umiejętność pracy pod presją czasu, komunikatywność, umiejętność zarządzania sobą w czasie, samodzielność czy elastyczność może być uniwersalna i przydatna na różnych stanowiskach.

O umiejętnościach miękkich trzeba wspomnieć, ale we właściwym kontekście. Liczą się przykłady zadań i konkretnych działań. Na przykład przy wpisaniu zdolności organizacyjnych można wspomnieć o zorganizowanych eventach. Umiejętności miękkie warto wpleść w doświadczenie zawodowe, ale nie należy przesadzać z ich ilością, gdyż jak wiadomo, CV nie powinno być zbyt obszerne. Oczywiście, jeśli kandydat uczestniczył w szkoleniach w celu samorozwoju i podnoszenia kompetencji miękkich, należy to uwzględnić. W CV warto skupić się tylko na tych umiejętnościach, które faktycznie mogą zostać wykorzystane w nowej pracy.

Jak pracodawca sprawdzi umiejętności miękkie?

Umiejętności miękkie są dużo trudniejsze do zmierzenia niż umiejętności twarde (dużo łatwiej jest sprawdzić poziom znajomości języka obcego niż na przykład kreatywności).  

Istotnym narzędziem do weryfikacji umiejętności miękkich jest rozmowa kwalifikacyjna. Zadawane na niej pytania przez osobę rekrutującą służą lepszemu poznaniu kandydata. Popularność na rozmowie o pracę zyskują testy kompetencyjne. Polegają one na odgrywaniu scen z rekruterem. Kandydat musi wyobrazić sobie siebie jako pełniącego już konkretne obowiązki w firmie. Na rozmowie trudno jednak o obiektywną ocenę ze względu na ograniczenia czasowe oraz towarzyszący kandydatowi stres. W niektórych przypadkach pracodawcy stosują testy psychologiczne. Duże firmy, zwłaszcza korporacyjne, wykorzystują z kolei tzw. assessmenty, czyli testy typu assessment center. Kandydat otrzymuje zestaw zadań do wykonania, opracowany specjalnie, aby poznać i sprawdzić jego umiejętności interpersonalne. Takie testy trwają jeden lub kilka dni. Pracodawcy, którzy nie mają rozległej wiedzy na temat rekrutacji, ze sprawdzaniem kompetencji miękkich nie poradzą sobie tak dobrze, jak wyspecjalizowane w tym zakresie agencje pracy. 

Umiejętności miękkie są kluczowe dla sukcesu na ścieżce kariery zawodowej, dlatego warto inwestować w ich rozwój. Liczy się nie tylko posiadanie różnorodnych, przyszłościowych kompetencji, ale przede wszystkim wykorzystanie ich w praktyce. Kompetencje psychospołeczne warto testować poza pracą, w codziennym życiu realizując hobby i przy kontaktach z innymi. Rozwój umiejętności miękkich to ciągły proces, dlatego nie może on trwać bez zaangażowania. Rezultaty samorozwoju przydatne będą nie tylko na płaszczyźnie zawodowej, ale i prywatnej.