Samobójstwa, brak zadowolenia z życia, otyłość, niskie kompetencje społeczne i edukacyjne stają się coraz częstszymi problemami dzieci i młodzieży w krajach bogatych, podaje opublikowany dzisiaj raport UNICEF „Świat zależności. Czynniki wpływające na jakość życia dzieci w krajach bogatych”. Raport został opracowany przez Centrum Badawcze UNICEF Innocenti Research Center we Florencji.

Mimo że najbogatsze kraje świata dysponują pieniędzmi, zasobami i odpowiednimi strukturami, czyli wszystkim co jest niezbędne do tworzenia odpowiednich warunków życia dzieci, codzienne realia pokazują, że dla milionów z nich sytuacja w jakiej przyszło im dorastać jest daleka od tego, co możemy uznać za dobre dzieciństwo. Według autorów raportu, spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej i OECD, dzieciom najlepiej żyje się w Holandii, Danii i Norwegii, a najgorzej w Stanach Zjednoczonych, Bułgarii i Chile.

Dane przedstawione w raporcie budzą obawę o jakość życia dzieci w krajach bogatych, także w Polsce. Niestety, sytuacja najmłodszych znacząco się pogorszyła z powodu pandemii koronawirusa i jej skutków. Jeśli w krótkim czasie nie podejmiemy zdecydowanych działań, wiele dzieci może nie mieć szansy na wykorzystanie swojego pełnego potencjału i zostać w tyle za rówieśnikami, powiedział Marek Krupiński, Dyrektor Generalny UNICEF Polska.

Dobrostan psychiczny

Zdrowie psychiczne oraz dobre samopoczucie to kluczowe elementy wpływające na jakość życia dziecka. W tym obszarze Polska zajęła 30. miejsce na 38 badanych krajów. Autorzy raportu porównali między innymi wskaźnik samobójstw wśród nastolatków w wieku 15-19 lat. Samobójstwo jest jedną z najczęstszych przyczyn śmierci młodych ludzi w krajach bogatych. Na 100 tysięcy polskich dzieci w wieku 15-19 lat prawie dziewięcioro popełnia samobójstwo. Najgorsza sytuacja jest na Litwie (18,2), w Nowej Zelandii (14,9) i Estonii (13,9), a najlepsza w Grecji (1,4). Dzieci, które mają mniej wspierających rodziców i te, które doświadczają dręczenia ze strony rówieśników, mają znacznie gorszy stan zdrowia psychicznego.

Zdrowie fizyczne, czyli co z kondycją dzieci?

Drugim obszarem analizowanym przez autorów raportu jest stan zdrowia fizycznego. W tym zestawieniu Polska zajęła 22. pozycję na 38 badanych krajów. Niestety, co trzecie dziecko w krajach bogatych jest otyłe lub ma nadwagę. To coraz częstszy problemem wśród najmłodszych. W Polsce ponad 1/4 dzieci cierpi na nadwagę lub otyłość. Najlepsza sytuacja jest w Japonii, a najgorsza w Stanach Zjednoczonych, gdzie problem ten dosięgnął już 42% młodych ludzi.

Warto dodać, że co drugi nastolatek w Polsce nie akceptuje swojego ciała. Zdecydowanie częściej dotyczy to dziewcząt niż chłopców. To znaczy, że dzieci w Polsce mają niestety bardzo niską samoocenę. Średnio, w krajach bogatych dwoje na pięcioro nastolatków uważa się za zbyt grubych lub zbyt chudych.

Kompetencje społeczne i edukacyjne

We wszystkich krajach UE i OECD, średnio 40% dzieci w wieku 15 lat nie posiada umiejętności czytania ze zrozumieniem i rozumowania w matematyce. Najgorzej jest w Chile, Rumunii i Bułgarii. Najlepsza sytuacja pod tym względem jest w Estonii, Irlandii i Finlandii. Polska w tym zestawieniu zajmuje bardzo wysokie, siódme miejsce.

Kompetencje edukacyjne to jednak nie wszystko. Bardzo ważne miejsce w rozwoju młodego człowieka zajmują kompetencje społeczne. W Polsce, co trzecie dziecko deklaruje, że ma trudności w nawiązywaniu przyjaźni co wskazuje na niskie umiejętności społeczne. Ten wynik plasuje nasz kraj na czwartym od końca miejscu w tej kategorii. Gorzej jest tylko w Chile, Japonii i Islandii.

Wpływ uwarunkowań zewnętrznych na jakość życia dzieci

Raport UNICEF ocenia również elementy polityk społecznych prowadzonych przez poszczególne kraje, uwarunkowania ekonomiczne oraz stan środowiska. W tym zestawieniu na czele plasują się Norwegia, Islandia i Finlandia zaś na dole tabeli rankingowej znalazły się Grecja, Meksyk i Turcja. Polska zajęła bardzo dobrą, 13. pozycję na 41 analizowanych krajów, dla których były dostępne dane porównawcze.

Autorzy raportu docenili stosunkowo długi płatny urlop rodzicielski w Polsce oraz znaczący spadek ubóstwa wśród dzieci w naszym kraju. Najgorzej oceniane są nasze działania w zakresie zapewnienia zdrowych warunków środowiskowych - mamy jeden z najwyższych poziomów zanieczyszczenia powietrza wśród badanych krajów.

Na jakość życia dziecka ma również wpływ to, ile godzin tygodniowo pracują jego rodzice i czy są w stanie pogodzić obowiązki rodzicielskie z wymaganiami pracodawcy. Ważne jest czy rodzina ma wsparcie w najbliższym otoczeniu i czy ma na kogo liczyć w opiece nad dziećmi. Więcej od polskich rodziców pracują tylko rodzice w Turcji. Aż połowa polskich rodziców twierdzi, że miewają kilka razy w miesiącu trudności ze sprostaniem obowiązkom rodzicielskim właśnie z powodu zbyt długich godzin pracy.

Rekomendacje UNICEF

W celu poprawy jakości życia dzieci UNICEF apeluje o podjęcie następujących działań:

1. Zmniejszenie nierówności w dochodach, obniżenie skali ubóstwa oraz zapewnienie wszystkim dzieciom dostępu do potrzebnych im zasobów i usług.

2. Likwidację luki w dostępie do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży oraz podniesienie jakości tych usług.

3. Rozwój polityki przyjaznej rodzinie, poprawę równowagi między życiem zawodowym a rodzinnym oraz zapewnienie dostępu do wysokiej jakości, elastycznych i przystępnych cenowo usług opieki nad małymi dziećmi.

4. Wzmocnienie wysiłków na rzecz ochrony dzieci przed chorobami, którym potrafimy zapobiegać, w tym zwiększenie odsetka dzieci szczepionych na odrę.

5. Wzmocnienie polityki dotyczącej walki z COVID-19 i zapewnienie, że państwowe cięcia budżetowe w związku z pandemią, nie będą dotyczyły polityki rodzinnej.