Z cyklu „Piotrków bez smogu”
Smog dotyka nas wszystkich. Prowadzone przez instytucje europejskie badania wykazały, że Polska jest tym krajem europejskim, który ma najbardziej zanieczyszczone powietrze. W związku z tym częściej chorujemy i wcześniej umieramy. Uważa się, że w województwie łódzkim przez zanieczyszczone powietrze żyjemy dziesięć miesięcy krócej. Świadomość czym jest smog i jaki jest jego wpływ na nasze zdrowie jest nadal niewystarczająca. Węgiel złej jakości pozostaje w naszym kraju podstawowym źródłem energii i paliwem grzewczym. Dzięki niskiej emisji do powietrza trafiają pyły i toksyny. Polacy nagminnie palą w swych piecach różnego rodzaju odpadami i plastikowymi butelkami. Rocznie „puszczamy z dymem” 2 mln ton śmieci. Taka „oszczędność” nas zabija. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce z powodu zanieczyszczonego powietrza umiera przedwcześnie 48 tys. osób. Stąd potrzeba realizacji takich programów edukacyjnych, jak ten wyżej wspomniany.
Smog jest szczególnie groźny dla dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych oraz chorych ze schorzeniami układu oddechowego i alergików. Jak podaje opracowanie przygotowane przez Stowarzyszenie na rzecz efektywności energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii „HELIOS” niska emisja jest przyczyną pojawienia się w powietrzu wielu szkodliwych substancji, wśród których można wyszczególnić:
• pyły zawieszone (w zależności od frakcji cząsteczek są to PM 10, PM 2,5 czy PM 1 – im niższa wartość tym mniejsza frakcja i tym samym większa szkodliwość) z drobinkami sadzy itp.,
• dwutlenek siarki (SO2) – wyjątkowo szkodliwy zarówno dla zdrowia człowieka, jak i całego środowiska (jedna z głównych przyczyn powstawania kwaśnych deszczy),
• tlenki azotu (NOx) – w tym dwutlenek azotu – są jedną z przyczyn powstawania dziury ozonowej czy smogu,
• metale ciężkie (Hg – rtęć, Cd – kadm, Pb – ołów, Mn – mangan, Cr – chrom) – szkodliwe dla ludzi, zwierząt i roślin,
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA – m.in. α-benzopiren) – substancje rakotwórcze i powodujące silne zatrucia,
• dioksyny – trujące związki chemiczne, często odpowiedzialne za pojawienie się nowotworów czy bezpłodności.
Piotrków Trybunalski, jak większość miast w Polsce i na świecie boryka się z problemem smogu. W 2016 roku odnotowano 86 dni, w których w mieście przekroczone zostały normy stężenia poziomu 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10. Dozwolona dopuszczalna liczba dni w roku, w których mogą wystąpić przekroczenia stężenia wynosi 35. W Piotrkowie Trybunalskim w 2016 roku przekroczenie normy stężenia poziomu 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10 zanotowano aż 86 razy czyli aż o 51 dni więcej. Dane te pochodzą z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Łodzi Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim i stacji pomiarowej, zlokalizowanej w mieście przy ul. Krakowskie Przedmieście 13 (metoda referencyjno-wagowa). Dlatego też Piotrków Trybunalski został objęty Programem ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu zmniejszenia poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 do poziomów dopuszczalnych oraz zmniejszenia poziomów stężeń benzo(a)pirenu (jako wskaźnika wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych), zawartego w pyle zawieszonym do poziomu docelowego.
Elementem wspomnianego Programu jest plan działań krótkoterminowych, służący ograniczaniu skutków i czasu trwania ewentualnemu zanieczyszczenia powietrza. Głównymi kierunkami działań w zakresie ochrony powietrza wyznaczonymi w Programie jest ograniczenie emisji między innymi powierzchniowej, pochodzącej z sektora komunalno-bytowego oraz działalności gospodarczej liniowej (komunikacyjnej) i punktowej, pochodzącej z działalności gospodarczej. Ponadto także usprawnienie systemu gospodarki odpadami komunalnymi, edukacja ekologiczna oraz właściwe planowanie przestrzenne.
Projekt „Edukacja ekologiczna dla poprawy jakości powietrza w Piotrkowie Trybunalskim” to szereg działań, których celem jest:
- poszerzenie wiedzy o ochronie powietrza wśród dorosłych i dzieci – mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego,
- poszerzenie wiedzy o alternatywnych źródłach energii,
- poszerzenie wiedzy o zaletach wymiany starego kotła na nowy „ekologiczny”,
- wykształcenie postaw proekologicznych i indywidualnej odpowiedzialności za stan środowiska wśród lokalnej społeczności,
- zwiększenie świadomości społecznej na temat degradacji środowiska poprzez stosowanie nadmierne nawozów chemicznych, chemicznych środków ochrony roślin oraz chemii „domowej”
- promowanie i rozwijanie idei inteligentnego miasta (smart city), które rozumiane jest jako miasto przyjazne ludziom i przyrodzie.
W ramach projektu Miasto Piotrków Trybunalski przygotowuje między innymi we współpracy z lokalnymi mediami specjalną kampanię informacyjno-edukacyjną poświęconą działaniom mającym na celu poprawę jakości powietrza w mieście. Składa się na nią między innymi 12 radiowych audycji i telewizyjnych filmów tematycznych, seria artykułów w prasie lokalnej oraz w internecie. Dopełnieniem ww. kampanii jest publikacja książeczki edukacyjnej, skierowanej do najmłodszych oraz kampania banerowa na stronie jednego z lokalnych portali informacyjnych.
Miasto to nasza wspólna przestrzeń. W niej żyjemy, pracujemy, odpoczywamy i tworzymy. Dbanie o środowisko naturalne – to niezbędne elementy wysokiej jakości życia. Wspólne i konsekwentnie prowadzone przez mieszkańców i władze miasta działania na rzecz poprawy jakości powietrza przełożą się na zmianę jakości życia w mieście.
Materiał powstał na zlecenie Miasta Piotrkowa Trybunalskiego przy udziale środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi w ramach projektu „Edukacja ekologiczna dla poprawy jakości powietrza w Piotrkowie Trybunalskim”.
