W którym przybytku X Muzy straszyło? Jak narodziło się kino za 2 kg słoniny? Co wybuchało w Hawanie? Jak wygląda współczesne kino od podszewki? Piotrkowianie z przybytku X Muzy korzystają już od 108 lat…
Piotrkowianie z przybytku X Muzy korzystają już od 108 lat. Współczesne kino mocno jednak różni się od tych pierwszych, do których chodzili nasi pradziadkowie na początku XX wieku. Obecnie, choć nad Strawą jest tylko jedno kino, należące do sieci Helios, niemniej liczy ono pięć sal, na widowni których może zasiąść łącznie 1050 osób. Piotrkowski Helios, usytuowany w galerii handlowej Focus Mall, dysponuje pięcioma projektorami cyfrowymi i trzema analogowymi. – Te ostatnie jednak są już praktycznie nie używane – mówi Jacek Graczyk, dyrektor kina. Serce kina stanowi główny serwer z dyskiem pamięci o pojemności 12TB, gdzie wgrywane są wszystkie filmy przeznaczone do emisji na dużym ekranie. Stąd są one przegrywane na serwery poszczególnych projektorów. Oczywiście piotrkowskie kino, obok cyfrowych projektorów wykorzystuje podczas projekcji system dźwięku przestrzennego.
A jak wyglądały pierwsze kina w Piotrkowie. Jak zmieniały się na przestrzeni stulecia?
Na początku były Czary i Victoria
Po raz pierwszy z ruchomymi obrazami piotrkowianie spotkali się za sprawą kinematografu, a właściwie kino-teatru „Czary”, który egzystował nad Strawą od 1905 roku do końca I wojny światowej na placu przy alei Aleksandryjskiej (obecnie aleja 3 maja). W parterowym, drewnianym budynku, „przyklejonym” niemalże do ściany jednej ze stojących w tym miejscu kamienic, znajdowała się niewielka scena i obliczona na 400 osób widownia. Filmy wyświetlano tu trzy razy w tygodniu. Dzierżawcą obiektu był niejaki Józef Pachowski. Piotrkowianie śmiali się, że kinematograf stanowił świetne miejsce na schadzki dla "bezdomnych" kochanków, którym ciemności kryjące widownię podczas projekcji pozwalały na pierwsze nieśmiałe czułe gesty.
W 1913 roku na ekranie „Czarów” można było zobaczyć m.in. wybitny dramat z życia cyrkowców zatytułowany „Wystrzał śmierci”. Ponadto obowiązkowo każdy seans rozpoczynał się od „Dziennika Pathe”, który obecnie można przyrównać do tak dobrze nam znanej Kroniki Filmowej.
Drugim kinematografem jaki powstał w Piotrkowie było kino „Victoria”. Swoje podwoje dla widowni obiekt usytuowany przy alei Aleksandryjskiej 11 (obecnie aleja 3 maja) otworzył w 1911 roku. Jego właścicielami byli Adam Ejchelkraut, Abram Grynszpan oraz Konstanty Kowalski. Z kinem tym, a właściwie kinematografem związany był również zespół teatralny prowadzony przez reżysera, aktora Stefana Szoslanda. Przedstawienia odbywały się codziennie, z wyjątkiem wtorków, o godzinie 9 wieczorem. Średnie każdy tytuł powtarzano trzy, cztery razy, królowały tu głównie komedie.
Fotoplastikon
Zanim jednak piotrkowianie na dobre zaznajomili się z X Muzą przez pewien czas mogli cieszyć oczy również fotoplastykonem, który mieścił się przy ulicy Kaliskiej 20, naprzeciwko zabudowań poczty i który był czynny codziennie od 6 do 10 wieczorem. Jego pełna nazwa brzmiała Panorama „Fotoplastikon” i to tutaj można było m.in. podziwiać od 3 do 9 listopada 1918 roku piękną serię w 50 obrazach zatytułowaną Podróż naokoło świata.
Lata 20., lata 30. – od Bagateli do Odeonu i Romy, od Cassina do Luny i Asa
Międzywojenny Piotrków posiadał aż trzy stałe kina. Najsłynniejszym i największym w mieście było kino „Czary”, które rozpoczęło swą działalność w 1917 roku i mieściło się przy ul. Legionów 11 (obecnie ul. Dąbrowskiego), w parterowym budynku w stylu secesyjnym projektu Stefana Mazurowskiego. Jego pierwszym właścicielem był Antoni Sobieniewski. Widownia kina liczyła 444 miejsca. Swoją nazwą nawiązywało do wspomnianego wcześniej kinematografu „Czary”. Usytuowane przy ulicy Legionów kino było jedynym w Piotrkowie przybytkiem X Muzy, które przez cały okres międzywojenny nie tylko nie zmieniło swojego właściciela, ale w odróżnieniu od pozostałych również i nazwy. Seanse filmowe rozpoczynały się tutaj zwykle o 6 po południu, a w niedziele i święta od 4 po południu. Z kolei tzw. popołudniówka zaczynała się o 3 po południu. Ceny biletów w 1930 roku wahały się od 1,20 zł i 1,50 zł, za lożę należało zapłacić 2 zł. Prenumeratorzy lokalnego „Głosu Trybunalskiego” mogli nabywać wejściówki po cenach promocyjnych tj. za 1 zł i 1,25 zł oraz 1,50 zł za lożę.
Co grywano w „Czarach”? W 1922 roku widzowie mogli na ekranie kina podziwiać Aud Egede Nissen i Zalamorta w potężnym 6-aktowym dramacie Nie zabijaj, a także wspaniałą Polę Negri w Safo (1922). Tą ostatnią piotrkowianie mogli zobaczyć także tutaj w 1938 roku w głośnym dramacie Wielka grzesznica na motywach dzieła Flauberta Madame Bovary. Wielkim hitem był włoski dramat Pustynia w płomieniach, na którego seanse w listopadzie 1929 roku waliły przysłowiowe tłumy, by zobaczyć na ekranie Umberto Valentino, brata słynnego Rudolfa Valentino. Rok później wyświetlano w „Czarach” m.in. Bezbronne dziewczę z Eweliną Holt i ulubieńcem pań Ernestem Verebes, z kolei w 1931 roku - rosyjskie dzieło Ostatnia miłość następcy tronu oraz oparte na powieści Lwa Tołstoja Odkupienie z Johnem Gübertem.
