Okres I wojny światowej zapisał się w dziejach Piotrkowa w sposób szczególny z kilku powodów. To tu m.in. mieścił się Departament Wojskowy NKN, w Piotrkowie przebywał Władysław Sikorski i pisarka Maria Dąbrowska, z Piotrkowa wyruszały na front oddziały legionowe. Nad Strawą kwitł patriotyzm. Piotrkowianie zmieniali nazwy ulic, stawiali pomniki. Na fali niepodległościowego zrywu narodziło się nawet kilka lokalnych tytułów prasowych, a niektóre z piotrkowskich drukarni mocno zaangażowały się w działalność niepodległościową.
“Dziennik Narodowy”
Jednym ze wspomnianych tytułów, który pojawił się na piotrkowskim rynku na patriotycznej fali, był “Dziennik Narodowy” – gazeta, która - jak się później okazało - była jednym z najdłużej ukazujących się lokalnych tytułów w dziejach miasta. “Dziennik...” narodził się w 1915 roku. Inicjatorem jego powstania było Biuro Prasowe rezydującego wówczas w Piotrkowie Departamentu Wojskowego NKN. Pierwszym redaktorem naczelnym tytułu był Tadeusz Kowalski. Obok bogatego serwisu informacyjnego z miasta i regionu “Dziennik...” zawierał także wspomnienia z życia miasta z okresu I wojny światowej. Obecnie stanowi on wspaniałe źródło wiedzy dla badaczy dziejów Piotrkowa i okolic.
Drukarnia Polska
Z kolei lokalną drukarnią, która była mocno zaangażowana w działalność niepodległościową, była Drukarnia Polska, znana również jako Drukarnia Polska J. Waleckiego. Powstała ona w lipcu 1912 roku, a jej założycielami byli: Paweł Szulc, maszynista drukarski Józef Walecki oraz zecerzy Franciszek Górecki i Antoni Wilczyński. Od roku 1915 jej jedynym właścicielem został Józef Walecki. Zakład mieścił się przy ulicy Kaliskiej (obecnie Słowackiego) pod numerem 23.
Do wybuchu I wojny światowej drukowano tu broszury, poradniki, podręczniki, kalendarze. Nakładem oficyny ukazały się m.in.: W. Koleczki “Jak szacować lasy” (1913), B. Milewskiego “Przysposobienie do spowiedzi i komunii” (1913) oraz J. Domańskiego “Informator na rok 1914”.
W pierwszym roku funkcjonowania drukarni spod jej prasy wychodził również ilustrowany tygodnik społeczny “Obserwator”. Najbardziej gorący okres w działalności drukarni to wspomniane lata I wojny światowej. Wówczas oficyna czynnie włączyła się do propagowania kwestii niepodległościowych nad Strawą. W zakładzie drukowano szereg legionowych broszur agitacyjnych, odezw, jednodniówek, rezolucji, ogłoszeń i ulotek. Spod prasy Drukarni Polskiej wychodziły takie czasopisma, jak: “Wici” (1916), tytuł wydawany przez Komisariat Polskiej Organizacji Narodowej, “Ruch” pismo głównego organu Polskiej Organizacji Narodowej, lokalny tygodnik “Odrodzenie” (przełom lat 1915 - 1916), “Głos Piotrkowski” (1916 - 1917), uczniowskie pisemko “Razem” (1916 - 1926) wydawane przez Samopomoc Szkoły Polskiej (później, od 1926 do 1932 roku znane pod tytułem “Znicz”), “Strażnica” (1914 - 1916) organ Ligi Państwowości Polskiej, “Bartosz” (1915) tytuł Narodowego Związku Chłopskiego, “Pochodnia” (1915 - 1917) wydawana przez Narodowy Związek Robotniczy oraz “Robotnik” i “Robociarz” pisma Polskiej Partii Socjalistycznej.
Pisząc o Drukarni Polskiej, warto jeszcze wspomnieć o jej działalności w okresie międzywojennym. W latach 1921 - 1925 oficyna została przeniesiona do nowej, większej siedziby, a jej właściciel nie tylko powiększył zecernię, ale również zatrudnił dodatkowych pracowników oraz kupił nowe maszyny drukarskie. Obok drukarni funkcjonowała introligatornia, skład papieru, materiałów piśmiennych i przyborów biurowych. Główną działalność zakładu stanowił jednak nadal druk czasopism, wśród których znalazły się m.in. “Młoda myśl” (1919) wydawana przez uczniów piotrkowskiego gimnazjum męskiego, “Sztubak” (1929) tytuł w satyryczny sposób odsłaniający kulisy życia szkolnego, przejęty od Aleksandra Pańskiego “Dzień Trybunalski” (1925), dziennik “Goniec Ziemi Piotrkowskiej” (1929 - 1930) wydawany pod redakcją Bronisława Kalwarego, “Świat współczesny” (1932 - 1939) ogólnopolskie pismo poświęcone wiedzy o Polsce i świecie, pod redakcją Stefana Górzyńskiego, początkowo w formie kwartalnika, a następnie jako monograficzne zeszyty, dziennik polityczno-społeczny “Poranne Echo Piotrkowskie”, zwane również “Echem Piotrkowskim” (1934 - 1935), “Dziennik Narodowy” (1936 - 1939), “Dziennik Piotrkowski” (1933 - 1939), “Nurt” (1935 - 1937) pismo piotrkowskiego oddziału Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, “Front” (1936 - 1937) tygodnik społeczno-polityczny redagowany przez Jana Żelewskiego, tygodnik społeczno-polityczny i gospodarczy “Trybuna Ziemi Piotrkowskiej”(1939).
Drukarnia Polska publikowała także jednodniówki - “W styczniową rocznicę” (1935) nakładem “Echa Piotrkowskiego”, “Pierwszy maj” (1935) wydawnictwo Robotniczej Organizacji Młodzieży TUR, “Jednodniówka Związku Harcerstwa Polskiego” (1937), “Pamiętnik święta morza” (1938) oraz “Śpiewnik humorystyczno-satyryczny” B. Markowskiego.
Jako jedna z nielicznych w mieście drukarnia specjalizowała się w wydawaniu prac lokalnych autorów. Spod jej prasy wyszły m.in.: W. Koleczka “Las w 1914 - 1915” oraz “Państwo i jego rządy”, M. Rawita-Witanowski “Przewodnik po Piotrkowie Trybunalskim” (1922), M. Feinkind “Dzieje Żydów w Piotrkowie i okolicy” (1930) oraz “Krótki opis historyczny Kościoła oo. Bernardynów w Piotrkowie Tr.” (1932).
W roku 1937 jej właściciel obchodził 25-lecie istnienia zakładu. Z tej też okazji drukiem ukazała się pamiątkowa praca Stefana Górzyńskiego “Drukarnia Polska Józefa Waleckiego w Piotrkowie Tryb., 1912 - 1937”. W roku 1953 oficynę upaństwowiono.
Agawa
