Wiele osób nie decyduje się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, chociaż posiadają olbrzymie długi bez żadnych szans na ich spłatę (choroba, utrata pracy czy też inne zdarzenia losowe). Są przekonani, iż w ich przypadku na pewno sąd nie ogłosi upadłości oraz że postępowanie sądowe jest kosztowne i skomplikowane, zaś oni nie mają żadnych środków pieniężnych.

Powyższy pogląd jest błędny. Obecnie znaczna redukcja długów, a nawet całkowite ich umorzenie jest możliwe przy spełnieniu przez wnioskującego o status upadłego – określonych prawem kryteriów i nie potrzeba na to większych pieniędzy.

Upadłość konsumencka została wprowadzona do polskiego porządku prawnego już w 2009 r. Niestety obowiązujące do końca 2014 r. przepisy były bardzo rygorystycznie i wymagały od konsumentów posiadania znacznych środków pieniężnych, co w praktyce oznaczało, niewielkie wykorzystanie tej instytucji przez zadłużone osoby.

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), którzy stali się niewypłacalni.

Osoby te nie są w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, np. nie posiadają środków na finansowanie podstawowych potrzeb ani osobistych, ani swoich rodzin. Jednocześnie nie stać ich na spłatę zaciągniętych zobowiązań (kredyty, pożyczki), a opóźnienie w wykonaniu tych zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

W ostatnich dwóch latach coraz więcej dłużników - osób fizycznych podejmuje decyzję o przeprowadzeniu procedury „konsumenckiego oddłużenia”.

Od 1 stycznia 2015 r. do końca listopada 2016 r. sądy w całej Polsce ogłosiły łącznie ponad 6100 upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczych (upadłość konsumencka). Dla porównania w okresie od 2009 do końca 2014 roku ogłoszono w całym kraju niewiele ponad 100 upadłości konsumenckich.

Dlaczego warto ogłosić upadłość konsumencką?

Podstawowym celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Oddłużenie polega na uwolnieniu osoby zadłużonej od niespłacanych zobowiązań, których nie z własnej winy, nie będzie mogła spłacić. Jak wyraźnie widać, celem upadłości konsumenckiej jest umożliwienie tzw. nowego startu czy „drugiej szansy” osobom nieprowadzącym działalności gospodarczej, które nie doprowadziły do swojej niewypłacalności, jak również nie zwiększyły stopnia niewypłacalności, umyślnie bądź wskutek rażącej lekkomyślności czy niedbalstwa.

Upadłość konsumencka pozwala przede wszystkim na wyjście dłużnika (konsumenta) z tzw. szarej strefy.

Należy podkreślić, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest wykluczone przede wszystkim wówczas, gdy niewypłacalność powstała z winy dłużnika, a więc w przypadku, gdy osoba zadłużyła się będąc świadoma, że nie będzie mogła spłacić swoich zobowiązań (wina umyślna lub rażące niedbalstwo). W pozostałych przypadkach konsument może raz na 10 lat złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Prawidłowe przeprowadzenie procedury upadłości konsumenckiej zapewnia upadłemu uzyskanie możliwości umorzenia ( w niektórych przypadkach ) nawet wszystkich zobowiązań. Wierzyciele, których wierzytelności zostały umorzone w postępowaniu upadłościowym, tracą bezpowrotnie możliwość ich dochodzenia oraz wyegzekwowania należności od upadłego.

Dłużnik od dnia wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości nazywany jest upadłym, traci prawo zarządu nad swoim majątkiem, ale za to nie musi płacić swoich zobowiązań (długów) powstałych przed ogłoszeniem upadłości.

Ogłoszenie upadłości wstrzymuje postępowania sądowe i egzekucyjne prowadzone przeciwko konsumentowi, które są zawieszane, a następnie umarzane.

Wraz z ogłoszeniem upadłości cały majątek konsumenta staje się „masą upadłości”, zarządzaną przez wyznaczonego przez sąd syndyka. Oznacza to, że konsument nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem (np. samodzielnie sprzedać samochodu, mieszkania, którego jest właścicielem czy też innych składników swojego majątku). W postępowaniu upadłościowym dochodzi bowiem do likwidacji (sprzedaży) całego albo części majątku konsumenta. Uzyskane z likwidacji środki przekazuje się na zaspokojenie roszczeń wierzycieli, którzy w określonym czasie zgłosili istnienie swoich wierzytelności lub przeznaczone są pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. W skład masy upadłości wchodzi również wynagrodzenie za pracę upadłego czy też świadczenia emerytalno-rentowe, w części nie podlegającej zajęciu. Likwidacja majątku jest prowadzona przez wyznaczonego przez sąd syndyka.

Plan spłaty i oddłużenie

Jeżeli dłużnik nie posiada żadnego majątku lub sumy uzyskane ze sprzedaży składników majątku dłużnika nie wystarczą na zaspokojenie wszystkich wierzycieli w 100%, sąd ustali dodatkowy plan spłat na okres max. 36 miesięcy w zależności od aktualnych zdolności zarobkowych dłużnika i potrzeb życiowych jego i jego rodziny. Sąd może również umorzyć wszystkie zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty. Sąd ustala plan spłaty dopiero po wysłuchaniu syndyka i upadłego.

W okresie wykonywania planu spłaty nie jest w żadnym wypadku możliwa egzekucja wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości. Po wykonaniu przez konsumenta planu spłaty sąd umarza pozostałe zobowiązania konsumenta.

Alternatywą dla planu spłaty jest możliwość złożenia przez konsumenta (dłużnika) konkretnych propozycji układowych. Układ wymaga zwołania zgromadzenia wierzycieli, które będzie akceptowało lub nie przedstawione przez dłużnika propozycje układowe. Układ zostanie zawarty, jeżeli wypowie się za nim większość uprawnionych do głosowania wierzycieli, mających łącznie co najmniej dwie trzecie ogólnej sumy zadłużenia.

Propozycje układowe w postępowaniu upadłości konsumenckiej to propozycja osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej dotyczące warunków likwidacji jego majątku oraz zmniejszenia wierzytelności. Jest to alternatywa dla planu spłaty, w której dłużnik może przedstawić propozycje restrukturyzacji zadłużenia. W propozycjach układowych może znaleźć się np. propozycja rozłożenia wierzytelności na raty na dłuższy okres niż wymieniony w umowie kredytu, propozycja zachowania określonego składnika majątkowego (np. samochodu, mieszkania czy działki), propozycja odroczenia płatności danej wierzytelności czy też propozycje zmniejszenia zadłużenia (np. spłata kwoty głównej bez odsetek). Propozycje układowe mogą być złożone przez dłużnika w każdym czasie. Jednak zgromadzenie wierzycieli, na którym te propozycje mogą być przegłosowane zostanie zwołane dopiero po sporządzeniu i zatwierdzeniu listy wierzytelności. Należy pamiętać, że możliwość wykonania przez dłużnika warunków proponowanego wierzycielowi czy też wierzycielom układu musi być uprawdopodobniona. Oznacza to, że propozycje układowe przede wszystkim powinny być z ekonomicznego punktu widzenia zasadne i realnie dostosowane do indywidualnej sytuacji dłużnika (wielkości jego majątku, możliwości zarobkowych czy udzielonych dłużnikowi pewnych gwarancji ze strony innych podmiotów).

Podsumowując wyżej przedstawione - jedynie w zarysie - informacje związane z upadłością konsumencką należy stwierdzić, że obecnie korzystając z tej instytucji, uwolnienie się od długów nie jest trudne i nie wymaga wielkich nakładów finansowych pod jednym warunkiem, że niewypłacalność nie powstała z winy samego dłużnika, który umyślnie zaciągał zobowiązania z zamiarem niespłacenia długu lub mając świadomość, że nigdy nie będzie w stanie go spłacić.

Bardzo ważną nie sygnalizowaną powyżej kwestią jest przygotowanie wniosku do sądu w sprawie ogłoszenia upadłości konsumenckiej – wniosek musi spełniać nie tylko formalne wymagania i być właściwie opłacony (30 zł), ale również powinien zawierać rzetelne i wyczerpujące informacje dotyczące: wszystkich zadłużeń, majątku wnioskodawcy, przyczyn niespłacenia zobowiązań oraz inne informacje pozwalające - po przeprowadzeniu postępowania sądowego - ogłosić przez sąd upadłość konsumencką wnioskodawcy.

Włodzimierz Podstawa

doradca restrukturyzacyjny

licencja wydana przez MS nr. 169

e-mail: wlodek@podstawa.pl