Jak od strony podatkowej wygląda nieodpłatne użyczenie mieszkania obywatelom Ukrainy. Czy w takim wypadku też trzeba zapłacić podatek dochodowy?

- Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nieodpłatne użyczenie lokalu mieszkalnego nie powoduje konieczności zapłaty podatku po stronie osoby, która to mieszkanie udostępnia. Chciałabym natomiast zauważyć, że umowa użyczenia lokalu polega na tym, że korzystający z lokalu, jest zobowiązany ponosić koszty jego eksploatacji, np. zapłaty za gaz, prąd czy śmieci. Powstaje też po jego stronie przysporzenie o wartości ceny rynkowej najmu takiego lokalu. W umowie użyczenia występuje również ochrona lokatora wynikająca z ustawy o ochronie lokatorów.

To jaką umowę należy zawrzeć z obywatelem Ukrainy, któremu udostępniamy lokal całkowicie za darmo, całkowicie regulując opłaty z nim związane?

W takiej sytuacji, gdy właściciel lokalu mieszkalnego, kierując się względami humanitarnymi oferuje nieodpłatną gościnę obywatelowi Ukrainy mamy do czynienia z tzw. instytucją prekarium. W takiej relacji nie mają zastosowania przepisy chroniące lokatorów, co może znacząco ułatwić właścicielowi dochodzenie swoich praw, gdyby lokator zachowywał się nielojalnie i nie chciał opuścić lokalu. Gościna taka jest całkowicie nie odpłatna. Przyjęty w gościnę uchodźca nie poniesie żadnych kosztów związanych z utrzymaniem lokalu.

Co powinna zawierać taka umowa?

Tak naprawdę umowa taka dokonuje się przez samo udzielenie gościny i nie wymaga żadnego oświadczenia na piśmie. Jednak wiele osób – na wszelki wypadek, chciałoby sformalizować taką gościnę. Wystarczy w tym celu sporządzić oświadczenie o czasowym udzielaniu gościny w lokalu mieszkalnym. Dla goszczącego jest to wygodne, ponieważ ma dane osób, które przyjął w gościnę, z kolei dla uchodźcy taki dokument może być np. dowodem dla urzędów, że mają chwilowy adres do korespondencji w Polsce. Jest to również potwierdzenie, że zostali ugoszczeni nieodpłatnie.

Czy można znaleźć wzór takiego oświadczenia?

W chwili obecnej nie ma oficjalnego wzoru, ale można jednak skorzystać ze wzoru umowy użyczenia, zmieniając jej treść na czasowe udzielenie gościny. Są również strony internetowe kancelarii prawniczych, na których można już znaleźć wzór takiego oświadczenia i to sporządzony zarówno w języku polskim, jak i ukraińskim.

Jeżeli udzielasz takiej lub innej pomocy humanitarnej, warto przeczytać także o innych wprowadzonych ulgach w podatkach na stronie podatki.gov.pl w zakładce pomoc humanitarna dla Ukrainy.