Odkrywamy znane i nieznane - Kalendarzowe łódzkie

Łódzkie Niedziela, 21 lutego 20214
Dni tygodnia można odliczać, co nikogo nie dziwi. Na przykład do wakacji, które kojarzą się ze zwiedzaniem. Ale dni tygodnia w przypadku województwa łódzkiego można też zwiedzać. To za sprawą nazewnictwa, które pozwala zaplanować wizytę w takich miejscowościach jak Piątek czy Sobota.
fot. materiały gminy Piątek fot. materiały gminy Piątek

Piątek to miejscowość położona w powiecie łęczyckim, znana być może niektórym z lekcji geografii, bo znajduje się w niej geometryczny środek Polski. Przypomina o tym zresztą ustawiony w centralnym miejscu pomnik. Piątek to rozległa osada, charakteryzująca się małomiasteczkową zabudową. Status miasta nadano tej osadzie w roku 1339 i odebrano dopiero w 1870 roku. Ponownie status miasta Piątek odzyskał 1 stycznia 2020 roku.


Z zabytków zobaczymy tu niewiele, bo jedynie kościół pod wezwaniem św. Trójcy, wybudowany w latach 1455-1460. Jego fundatorami byli arcybiskupi gnieźnieńscy. Charakterystycznych dla gotyku elementów architektury jednak nie znajdziemy, bo kościół przebudowano w 1780 roku. Z pewnością powodem do dumy może być to, że jest to jedyny Piątek w Polsce. Jeszcze jedynie województwo wielkopolskie może pochwalić się wsiami o nazwie Piątek Wielki i Piątek Mały.


Sobota to niewielka wieś, która znajduje się w gminie Bielawy w powiecie łowickim naszego województwa. Położona nad rzeką Bzurą, niegdyś szczyciła się statusem miasta. Z czasów świetności pozostał po dziś dzień gotycko-renesansowy kościół parafialny pod wezwaniem świętych apostołów – Piotra i Pawła. Warto w nim zobaczyć wyjątkowe kryształowe sklepienie. Najstarszym z kolei zabytkiem wsi jest pochodzący z XVII wieku cmentarny kościółek pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Ale miejsc godnych uwagi jest tu więcej, bo spacerując po Sobocie można odwiedzić także pochodzący z XIX wieku, neogotycki pałac rodu Zawiszów.


To w tym pałacu urodził się jeden z najsłynniejszych mieszkańców wsi - Artur Zawisza Czarny. Był działaczem i powstańcem stracony przez Rosjan w 1833 roku. Przed śmiercią miał powiedzieć słynne słowa: „Gdybym miał sto lat żyć, wszystkie bym ofiarował mojej Ojczyźnie”. Niestety w chwili śmierci miał lat 25. W Łowiczu w 1939 roku odsłonięto poświęcony mu pomnik. Czarny to jedynie pseudonim i nie należy mylić go ze słynnym Zawiszą Czarnym z dramatu Juliusza Słowackiego, czy też ze słynnym rycerzem Zawiszą Czarnym z Garbowa (obecnie to wieś w województwie świętokrzyskim).


Poza pałacem znajduje się tu także XIX-wieczny park, w którym rosną unikalne drzewa, jak świerk biały, tulipanowiec, platany klonoliste czy liczne lipy i jesiony. Powstał około 1896 roku, a założony został według planów Waleriana Kronenberga, ogrodnika i planisty, uznawanego za jednego z najważniejszych twórców założeń ogrodowych w Polsce na przełomie XIX i XX w. Jego autorstwa są także inne parki na terenie województwa łódzkiego, jak choćby park w Walewicach w powiecie łowickim, park otaczający drewniany pałac Cara Aleksandra III w Spale koło Tomaszowa Mazowieckiego, czy licznych założeń parkowych na Ukrainie, Białorusi i Litwie.


Miejscowości o nazwie Sobota jest w Polsce więcej niż w przypadku Piątku. Swoją sobotę mają mieszkańcy województw dolnośląskiego, mazowieckiego i wielkopolskiego.


Z kalendarzowych odwołań w nazwach miejscowości dni tygodnia już nie znajdziemy. Jednak na terenie województwa łódzkiego możemy poszukać takich, których nazwy kojarzą się z nazwami miesięcy. I tak w powiecie wieluńskim znajdziemy wieś Wrzesień.


W zasadzie nazywany jest tak jedynie kawałek wsi Rychłocice. Bo Wrzesień to jedynie jej część, zwyczajowo tak tylko nazywana przez mieszkańców. Mimo, że jest to głównie miejscowość letniskowa, to także i tutaj znajdziemy kilka ciekawych miejsc wartych poznania. To choćby elementy założeń dworskich z XVIII wieku, wybudowanych przez ród Trepków. Do dziś stoi pochodzący z pierwszej połowy XIX wieku murowany dwór, wpisany do rejestru zabytków. Frontowa jego część przykuwa uwagę tarasem wspartym na czterech kolumnach w stylu toskańskim. Na parterze znajduje się sala balowa, a w założeniu parkowym otaczającym budynek znajdziemy wiele cennych i wiekowych drzew. Jest tu też zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Panny Marii. Co obecnie już staje się unikatowe – nadal jest wykonany z drewna, a obok świątyni stoi także drewniana dzwonnica. Z zabytków warto wymienić jeszcze spichlerz i część budynków dawnej gorzelni.


Na skraju wsi znajdował się ustawiony na kurhanie obelisk. Obecnie znaleźć go można na miejscowym cmentarzu. Wyjątkowe jest w nim to, że upamiętnia śmierć 38 powstańców styczniowych, w tym jednego z braci bernardynów z Piotrkowa Trybunalskiego. Był nim ojciec Zefiryn Strupczewski, gwardian piotrkowskiego klasztoru, a w czasie powstania styczniowego kapelan jednego z oddziałów. 8 maja 1863 roku został wzięty do niewoli podczas udzielania na polu walki sakramentu. Był później torturowany i stracony przez Rosjan. Do dziś jego śmierć w powstaniu upamiętnia znajdująca się w Klasztorze Ojców Bernardynów w Piotrkowie tablica pamiątkowa. Zdaniem wielu historyków znajduje się na niej błędna data śmierci gwardiana – 19 maja 1863 roku.

 

fot. Wikipedia / Krzysztof Wiśniewski

 

POLECAMY


Zainteresował temat?

0

2


Komentarze (4)

Zaloguj się: FacebookGoogleKonto ePiotrkow.pl
loading
Portal epiotrkow.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść wypowiedzi zamieszczanych przez użytkowników. Osoby komentujące czynią to na swoją odpowiedzialność karną lub cywilną.

gość_vbb ~gość_vbb (Gość)21.02.2021 08:20

Nie aktualne macie informacje geometryczny śirodek polski jest w Nowej Wsi ;)

30


gość_historyk ~gość_historyk (Gość)21.02.2021 08:24

Film wyjaśniający dlaczego wybuchło powstanie styczniowe:

20


reklama

Materiał KWW Z SERCEM DLA PIOTRKOWA

reklama

Społeczność

Doceniamy za wyłączenie AdBlocka na naszym portalu. Postaramy się, aby reklamy nie zakłócały przeglądania strony. Jeśli jakaś reklama lub umiejscowienie jej spowoduje dyskomfort prosimy, poinformuj nas o tym!

Życzymy miłego przeglądania naszej strony!

zamknij komunikat